آزاده تبازاده؛ عضو ارشد ناسا و کاشف رابطه گرم شدن زمین با تخریب لایه اوزون

پروفسور آزاده تبازاده کسی است که تخریب لایه اوزون را به تاخیر انداخت! وی کاشف ارتباط بین افزایش گاز دی اکسید کربن ناشی از محصولات مصرفی صنعتی و فرسایش لایه اوزون است. بانو تبازاده در سال ۱۹۸۸ (۱۳۶۶) و در حالی که تنها ۲۱ سال داشت به عنوان معاون پژوهشی گروه شیمی دانشگاه کالیفرنیا انتخاب شد.

دکتر تبازاده سابقه تدریس در دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو را دارد و تا کنون بیش از ۶۰ مقاله در زمینه‌های مختلف چاپ کرده است. وی جوایز بسیاری را از سازمان‌های دولتی و علمی از آن خود کرده که شامل اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، انجمن هواشناسی آمریکا، ناسا، دفتر علم و فناوری کاخ سفید و انتخاب شدن به عنوان یکی از ۱۰ استعداد برتر آمریکا در سال ۲۰۰۲ است.

زندگینامه آزاده تبازاده

آزاده تبازاده (Azadeh Tabazadeh) در سال ۱۳۴۶ شمسی (۱۹۶۷ میلادی) در تهران به دنیا آمد. پدرش مجتبی تبارزاده مهندس عمران بود و مادرش نیز آذر بزرگ نام داشت.

آزاده یک خواهر کوچک‌تر و یک برادر بزرگتر از خود به نام افشین دارد. علاقه آزاده به شیمی به نوروز ۱۳۵۴ شمسی (۱۹۷۵ میلادی) بر می‌گردد. زمانی که عمویش به آزاده کتابی با مضمون مجموعه‌ای از تجهیزات آزمایشگاهی شیمی هدیه داد. عموی آزاده هرگز فکر نمی‌کرد که هدیه‌ای که به برادر زاده‌اش می‌دهد سبب می‌شود تا آزاده به یک دانشمند بزرگ تبدیل شود.

زمانی که آزاده تبازاده ۱۴ سال داشت، جنگ تحمیلی آغاز شد. او در سن 17 سالگی به همراه برادرش مهاجرت کرد. پدر و مادرش ابتدا آن‌ها را به شهر کراچی سپس لندن و بعد از آن به مادرید و سرانجام به لس آنجلس فرستادند.

یکی از دلایلی که خانواده تبار زاده راضی به فرستادن دخترشان به آمریکا شدند، وجود دوست مادر این خانواده بود. زنی که در Mountain view واقع در کالیفرنیا اقامت داشت. ابتدا افشین و آزاده به نزد دوست مادرشان رفتند و سعی کردند تا در بدو وروردشان به یادگیری زبان انگلیسی روی بیاورند. پس از یادگیری زبان انگلیسی این بار نوبت به ادامه تحصیلات بود و به همین واسطه آزاده تبازاده برای شروع تحصیل در آمریکا، به دانشگاه کالیفرنیا مراجعه کرد.

علاقه آزاده به شیمی باعث شد تا در این دانشگاه، رشته شیمی را به عنوان تحصیل انتخاب کند. او در این دانشگاه توانست مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را با نمرات عالی اخذ کند و به همین واسطه برای مدرک دکتری اقدام کند. آزاده تبازاده در دانشگاهی که مدارک خود را اخذ کرد، تحصیلات خود را در مقطع دکتری در سال ۱۹۹۴ میلادی (۱۳۷۳ شمسی) به پایان رساند.

او رشته شیمی فیزیک را برای تحصیل انتخاب کرده بود و به این واسطه در مورد میزان سهم اثرات آتشفشان‌ها بر لایه دوم جو زمین که استراتوسفر نام دارد را در سطح کلر تحقیقاتی انجام داد.

فعالیت و کشفیات آزاده تبازاده

پس از تحقیقات فراوان، آزاده به این نتیجه رسید که اثری که کلر بر روی لایه دوم جو می‌گذارد، حاصل فعالیت‌های انسان بر روی زمین است.

پس از ۲۰ سال تحقیق و پژوهش برای جلوگیری از نابودی لایه دوم جو، تعهدی به نام پروتکل مونترال بین کشور‌های بین‌المللی بسته شد. این تعهدنامه با مضمون این که کشورها می‌بایست موادی که سابقاً تولید می‌کردند که باعث تخریب محیط زیست و اثر گذاری مستقیم بر روی لایه اوزون می‌شد را متوقف می‌کردند.

از دیگر تحقیقات آزاده تبازاده در مورد جو زمین، میزان اثرگذاری متفاوت میان قطب جنوب و قطب شمال به لایه اوزون بود.

او دریافت که قطب جنوب نسبت به قطب شمال تاثیر مخرب‌تری بر لایه اوزون دارد، زیرا که به دلیل سرمای بیشتر، اوزون می‌تواند بیشتر تخریب شود. این اکتشاف باعث شد تا به اولین نفری تبدیل شود که رابطه‌ای بین گرم شدن زمین و تخریب لایه اوزون پیدا کند.

ورود آزاده تبازاده به ناسا

ورود پروفسور آزاده تبازاده به ناسا، زمانی اتفاق افتاد که ایشان پس از اخذ مدرک دکتری، کشفیات و تحقیقات خود را به ثبت رساند.

او در ناسا فعالیت‌های زیادی در زمنیه لایه‌های جوی زمین انجام داد که عمده آنان به ابرهای استراتوسفری (لایه دوم) قطبی بر می‌گردد. او در این تحقیقات به اثرگذاری آن‌ها در شیمی نیز پرداخت.

وجود همکاران زبده و فعالیت‌های آزاده باعث شد تا با استفاده از شیمی، تخریب لایه اوزون را به تاخیر بیندازد. این امر زمانی اتفاق افتاد که آزاده تبازاده با استفاده از تجهیزات، نیترات را از لایه دوم حذف کند که باعث می‌شد لایه عمر بیشتری کند.

دیگر شاخه فعالیت‌های آزاده تبازاده در ناسا، در مورد اولین و نزدیک‌ترین لایه جو به زمین که تروپوسفر نام دارد، بود. او به این نتیجه دست یافت که لایه‌ها نیز می‌توانند بر روی یکدیگر اثر بگذارند به گونه‌ای که لایه اول به لایه دوم و لایه سوم به لایه سوم اثر مستقیم دارد.

پاکیزگی لایه تروپوسفر با حذف اسید نیتریک در لایه اول نقش بسزایی در سلامت و عمر لایه دوم و لایه اوزون دارد. او توانست در لایه تروپوسفر با استفاده از علم شیمی یخ را تولید کند.

جوایز آزاده تبازاده

آزاده تبازاده جایزه شغلی اولیه که بالاترین درجه از جوایز اهدایی ریاست جمهوری آمریکا است و برای دانشمندان و مهندسان در نظر گرفته می‌شود را در سال ۱۹۹۹ میلادی (۱۳۷۸ شمسی) دریافت کرد.

• در سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰ شمسی) آزاده تبازاده از اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، جایزه مدال جیمز بی مکلوان را کسب کرد.
• در سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰ شمسی) مدال دستاوردهای علمی را از ناسا دریافت کرد.
• در سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰ شمسی) به عضویت اتحادیه ژئوفیزیک در آمد.
• در سال ۲۰۰۳ میلادی (۱۳۸۲ شمسی) جایزه هنری جی هاتون را از انجمن هواشناسی آمریکا دریافت کرد.

همچنین بخوانید:

پروفسور پردیس ثابتی؛ یکی از ۸ نوابغی که دنیای ما را متحول خواهند ساخت

پروفسور مونا جراحی؛ اولین ایرانی دریافت کننده بالاترین نشان تحقیقاتی دانشمندان

«پریسا تبریز»، شاهزاده امنیت گوگل و موفق‌ترین زن ایرانی در حوزه فناوری

آذر اندامی، نامی که بر روی سیاره زهره حک شد

نصرت الملوک کاشانچی؛ اولین پزشک زن ایرانی در پزشکی قانونی

بی بی فاطمه استرآبادی؛ نخستین طنز نویس زن در ایران

فریال مستوفی؛ زنی که ۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرد