گزارش شاپرک: کاهش ۳۰ درصدی ارزش تراکنش ها در فروردین ۱۴۰۳

به گزارش ایران دکونومی، گزارش اقتصادی شماره 106 شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) که مربوط به فروردین سال 1403 است، منتشر شد.

آمار تعداد و ارزش تراکنش‌های شاپرک

بر اساس این گزارش، در فروردین ماه ۱۴۰۳ بالغ بر ۳,۹۱۸ میلیون تراکنش با ارزش ۹,۷۲۹ هزار میلیارد ریال در شبکه الکترونیک پرداخت کارت پردازش شده که نسبت به اسفند ماه رشد ۸/۹۴- درصدی در تعداد و ۲۹/۹۷- درصدی در ارزش ریالی داشته است. در جدول ۲-۱ آمار تعداد و ارزش تراکنش‌های شاپرک در فروردین ماه ۱۴۰۳ و در درصد تغییرات آن نسبت به ماه گذشته درج شده است.

همچنین جدول ۲-۲ حاوی تعداد و ارزش تراکنش‌های شاپرک در فروردین ۱۴۰۳ و ماه مشابه سال گذشته (۱۴۰۲) به همراه درصد تغییرات آن می‌باشد.

بر اساس جدول ۲-۲ مندرجات تراکنش‌های فروردین ۱۴۰۳ به نسبت ماه مشابه سال ۱۴۰۲ از نظر تعدادی ۶/۰۷ و از نظر ریالی ۱۸/۴۸ درصد رشد داشته است.

رشد حقیقی ارزش تراکنش‌های شاپرک

در اقتصاد برای ارائه تحلیل‌های قابل اتکا، متغیرهای ارزشی و مبلغی را به صورت حقیقی بررسی می‌کنند. به این مفهوم که متغیر ارزشی اسمی را تورم زدایی نموده تا اثر عامل تورم موجب برداشت‌های اشتباه و انحراف در تصمیم‌گیری نشود. لذا شاخص مناسب‌تر برای بیان رشد ارزش تراکنش‌ها، بیان آن به صورت رشد حقیقی و تورم زدایی شده می‌باشد.

همان‌گونه که جدول ۲-۳ نشان می‌دهد ارزش اسمی تراکنش‌های فروردین ۱۴۰۳ نسبت به ماه گذشته با رشد ۲۹/۹۷- درصدی همراه بوده و این در حالی است که ارزش حقیقی تراکنش‌ها رشد ۳۱.۷۷- را تجربه نموده است. ارزش حقیقی تراکنش ها درواقع ارزش تراکنش‌های شاپرکی بدون در نظر گرفتن اثرات تورم می‌باشد. به عبارت دیگر ارزش تراکنش‌های شاپرکی که نسبت به نرخ تورم خالص سازی شده است، ارزش حقیقی تراکنش‌های شاپرکی را تشکیل می‌دهد. در ادامه طی جدول ۲-۴ مقایسه‌ای بین رشد حقیقی و اسمی نقطه به نقطه ارزش تراکنش‌های شبکه شاپرک آورده شده است.

همان‌گونه که مشاهده می‌گردد، مندرجات جدول ۲-۴ رشد ۱۸/۴۸ درصدی در ارزش اسمی تراکنش‌ها در قیاس نقطه به نقطه بوده که می‌توان آن را شاهدی برای افزایش استقبال عمومی از پرداخت الکترونیکی تفسیر کرد. همچنین ملاحظه می‌شود که رشد حقیقی ارزش تراکنش ها که بدون در نظر گرفتن اثرات تورم محاسبه شده، ۹/۴۹- درصد می‌باشد. اثرات نرخ تورم بر مبلغ تراکنش‌های شاپرک طی سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به وضوح در جدول فوق قابل مشاهده می‌باشد.
همانطور که قبلاً نیز اشاره گردید، ارزش حقیقی تراکنش‌های شاپرک درواقع ارزش تراکنش‌های شاپرک بدون در نظر گرفتن اثرات تورمی می‌باشد.

عملکرد شبکه شاپرک در توزیع ابزار پذیرش

سوئیچ شرکت شبکه الکترونیک پرداخت کارت (شاپرک) سه نوع ابزار پذیرش اینترنتی، ابزار پذیرش موبایلی و ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی را پشتیبانی می‌نماید که در این بخش تعداد هر یک از این ابزارها، در کنار سایر عوامل نظیر تعداد تراکنش، دسترسی و توسعه شبکه پرداخت الکترونیک کارتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مبحث بررسی تعداد ابزارهای پذیرش، به جهت قیاس بهتر و تحلیل دقیق‌تر، از تعداد ابزار فعال سیستمی استفاده شده است. در این راستا تعداد هر یک از ابزارهای پذیرش فعال سیستمی در فروردین ۱۴۰۳ در قیاس با ماه قبل در جدول ۲-۵ ارائه شده است.

بر اساس جدول ۲-۵ تعداد ابزارهای شاپرکی در مجموع نسبت به اسفند ماه رشد ۰/۱۲ درصدی را تجربه نموده‌اند که به نظر می‌رسد سبب این تغییر، افزایش ۰/۱۰ درصدی تعداد ابزار کارتخوان فروشگاهی می‌باشد. ابزارهای پذیرش اینترنتی در فروردین ۱۴۰۳ نسبت به اسفند ۱۴۰۲ رشد ۰/۳۴ درصدی را تجربه نموده‌اند. در ادامه آمار سهم بازار هر یک از ابزارها در جدول ۲-۶ ارائه شده است.

عملکرد هر ابزار پذیرش به لحاظ تعداد و مبلغ تراکنش

سهم تراکنش‌های هر یک از ابزارهای پذیرش نیز شاخص دیگری است که در شکل ۲-۳ نشان داده شده است. همانطور که مشخص است کارتخوان فروشگاهی با سهم ۹۱/۵۳ درصدی، بیشترین تعداد تراکنش را در بین سایر ابزارهای پذیرش داشته است و ابزار پذیرش اینترنتی و ابزار پذیرش موبایلی به ترتیب در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

بیشترین سهم بازار تراکنش‌های شاپرکی در اختیار ابزار کارتخوان فروشگاهی می‌باشد. این در حالی است که وجود محدودیت انجام تراکنش بر روی ابزار پذیرش موبایلی، تعداد بالای ابزار کارتخوان فروشگاهی، فراگیر بودن این ابزار، عدم نیاز این ابزار به تجهیزات مکمل دیگر نظیر کامپیوتر یا گوشی موبایل و عواملی از این دست را می‌توان از جمله عوامل تاثیرگذار برتعداد تراکنش‌های ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی دانست. این در حالی است که به منظور استفاده از ابزار پذیرش اینترنتی، به بستر اینترنتی امن و در استفاده از ابزار پذیرش موبایل به وجود دستگاه گوشی تلفن همراه نیاز می‌باشد که ممکن است هنگام خرید در دسترس همگان قرار نداشته باشد. متوسط تعداد تراکنش به ازای هریک از ابزارها در جدول ۲-۷ به خوبی قابل ملاحظه می‌باشد.

متوسط تراکنش هر ابزار پذیرش شاپرکی در فروردین ۱۴۰۳، تعداد ۳۳۳ تراکنش می‌باشد که این تعداد نسبت به مقدار مشابه در ماه گذشته کاهش ۳۳/۱۹ واحدی (منفی ۹/۰۵ درصدی) را تجربه نموده است. بیشترین تغییر متوسط تعداد تراکنش مربوط به ابزار پذیرش موبایلی می‌باشد. در فروردین ماه متوسط تعداد تراکنش‌های اینترنتی با کاهش ۱۲/۳۴- درصدی از ۲۲۶ تراکنش در اسفند ۱۴۰۲ به ۱۹۸ تراکنش رسیده است. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار پذیرش موبایلی ۱۵,۳۸۹ تراکنش است که این مقدار نسبت به ماه گذشته با افزایش ۲۱۴/۱۸ واحدی همراه بوده است. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار کارتخوان فروشگاهی نیز با ۳۳/۸۷ واحد کاهش نسبت به اسفند ۱۴۰۲ به ۳۳۹ عدد در فروردین ماه رسیده است. در ادامه طی جدول ۲-۸ به بررسی شاخص متوسط مبلغ تراکنش به ازای هر ابزار پذیرش فعال سیستمی پرداخته شده است.

اطلاعات مربوط به تغییرات سهم تعدادی و مبلغی تراکنش‌های هر ابزار پذیرش، در ماه فروردین ۱۴۰۳ نسبت به ماه گدشته در شکل ۲-۴ ترسیم شده است.

شکل ۲-۵ تغییرات سهم تعدادی و مبلغی تراکنش‌ها به ازای هر نوع ابزار پذیرش برای فروردین ۱۴۰۳ و مقایسه آن با فروردین ۱۴۰۲ را نشان می‌دهد.

عملکرد شاپرک به ازای نوع خدمت

شبکه پرداخت الکترونیک کارتی سه خدمت «خرید کالا و خدمات»، «پرداخت قبض و خرید شارژ» و «ماندگاری» را به جامعه ارائه می‌نماید.
در این راستا شکل ۲-۶ و شکل ۲-۷ به ترتیب سهم تعدادی و مبلغی هر یک از انواع خدمات ارائه شده در کل شبکه پرداخت را نشان می‌دهد.
شکل ۲-۶ مبین آن است که در فروردین ۱۴۰۳، ۸۹/۳۵ درصد خدمات ارائه شده توسط شبکه شاپرک از نوع خدمت خرید کالا و خدمات بوده که با توجه به شکل ۲-۸ نسبت به ماه گذشته این سهم افزایش ۰/۰۱ درصدی داشته است. همانگونه که مشاهده می‌گردد، خدمت ماندگاری با ۴/۵۶ درصد سهم، کمترین سهم از کل خدمات ارائه شده را داشته است.

شکل ۲-۷ نشان می‌دهد که ۹۸/۸۷ درصد مبلغ خدمات ارائه شده در ماه فروردین ۱۴۰۳ مربوط به خدمت خرید کالا و خدمات بوده و خدمت ماندگاری به دلیل عدم اثر مالی بر مبلغ تراکنش‌های شبکه پرداخت، سهم مبلغی صفر را دارا بوده است.

برای بررسی تغییرات تعدادی و مبلغی در انواع خدمات به صورت ماهانه، شکل ۲-۸ ترسیم شده است. دو شکل دایره‌ای سهم هر یک از خدمات از کل و شکل‌های میله‌ای اختلاف سهم خدمات در این دوره یک ماهه را نشان می‌دهد.

در شکل ۲-۹ این موصوع در مقایسه باماه مشابه سال گذشته یعنی فروردین ۱۴۰۲ بررسی شده است.

تعداد و سرانه کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی در هر استان

همانگونه که در جدول ۲-۱۲ مشاهده می‌گردد، استان‌های تهران، خراسان رضوی، فارس، اصفهان و خوزستان به ترتیب دارای بیشترین تعداد کارتخوان فروشگاهی فعال در فروردین ۱۴۰۳ بوده‌اند.

بر اساس اطلاعات جدول ۲-۱۲، شکل ۲-۱۰ تغییرات تعداد کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی در هر یک از استان‌ها را در فروردین ۱۴۰۳ نسبت به اسفند ماه ۱۴۰۲ نشان می‌دهد.