ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) چیست؟

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) نوعی ارز دیجیتالی هستند که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر می‌شود. آنها شبیه رمزارزها هستند، با این تفاوت که ارزش آنها توسط بانک مرکزی و معادل ارز فیات کشور تعیین می‌شود.

بسیاری از کشورها در حال توسعه CBDCها هستند و برخی حتی آنها را اجرا کرده‌اند. از آنجایی که بسیاری از کشورها در حال تحقیق در مورد راه‌های انتقال به ارزهای دیجیتال هستند، مهم است که بدانیم آنها چیست و چه معنایی برای جامعه دارند.

آشنایی با ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)

پول فیات یک ارز دولتی است که هیچ پشتوانه‌ای از کالاهای فیزیکی مانند طلا یا نقره ندارد. این نوعی مناقصه قانونی در نظر گرفته می شود که می تواند برای مبادله کالا و خدمات مورد استفاده قرار گیرد. به‌طور سنتی، پول فیات به‌عنوان اسکناس و سکه عرضه می‌شد، اما فناوری به دولت‌ها و مؤسسات مالی اجازه می‌دهد تا پول فیات فیزیکی را با مدلی مبتنی بر اعتبار تکمیل کنند که مانده‌ها و تراکنش‌ها را به صورت دیجیتالی ثبت می‌کند.

ارز فیزیکی هنوز به طور گسترده‌ای مبادله و پذیرفته می‌شود. با این حال، برخی از کشورهای توسعه یافته کاهش استفاده از آن را تجربه کرده‌اند و این روند در طول همه‌گیری یا همان پاندمی کرونا شتاب بیشتری گرفت.
معرفی و تکامل ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین، علاقه بیشتری به جوامع بدون پول نقد و ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است.

اهداف CBDCها

در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر، بسیاری از افراد به خدمات مالی دسترسی ندارند. تنها در ایالات متحده، 5 درصد از بزرگسالان در سال 2020 حساب بانکی نداشتند. 13 درصد دیگر از بزرگسالان آمریکایی که حساب بانکی داشتند، در عوض از خدمات جایگزین پرهزینه مانند حواله، وام های روز پرداخت و خدمات نقدینگی چک استفاده کردند.

هدف اصلی CBDCها ارائه حریم خصوصی، قابلیت انتقال، راحتی، دسترسی و امنیت مالی به مشاغل و مصرف کنندگان است. CBDCها همچنین می‌توانند هزینه تعمیر و نگهداری را که یک سیستم مالی پیچیده به آن نیاز دارد، کاهش دهند، هزینه‌های تراکنش بین‌مرزی را کاهش دهند و گزینه‌های کم‌هزینه‌تری را برای افرادی که در حال حاضر از روش‌های انتقال پول جایگزین استفاده می‌کنند، فراهم کنند.

CBDCها همچنین خطرات مربوط به استفاده از ارزهای دیجیتال را به شکل فعلی کاهش می‌دهند. ارزهای دیجیتال بسیار پرنوسان هستند و ارزش آنها دائماً در نوسان است. این نوسانات می تواند باعث استرس مالی شدید در بسیاری از خانوارها شود و بر ثبات کلی یک اقتصاد تأثیر بگذارد. CBDCها که توسط دولت حمایت می‌شوند و توسط بانک مرکزی کنترل می‌شوند، به خانوارها، مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها ابزاری امن برای مبادله ارز دیجیتال می‌دهند.

انواع CBDCها

دو نوع CBDC وجود دارد، عمده و خرده. موسسات مالی کاربران اصلی CBDCهای عمده هستند، در حالی که مصرف کنندگان و مشاغل از CBDCهای خرده استفاده می‌کنند.

CBDCهای عمده

CBDCهای عمده مشابه نگهداری ذخایر در بانک مرکزی هستند. بانک مرکزی به یک موسسه حسابی اعطا می‌کند تا وجوه سپرده گذاری کند یا از آن برای تسویه نقل و انتقالات بین بانکی استفاده کند. سپس بانک‌های مرکزی می‌توانند از ابزارهای سیاست پولی، مانند ذخایر الزامی یا سود موجودی ذخیره، برای تأثیرگذاری بر وام‌دهی و تعیین نرخ بهره استفاده کنند.

CBDCهای خرد

CBDCهای خرد، ارزهای دیجیتالی تحت حمایت دولت هستند که توسط مصرف کنندگان و مشاغل مورد استفاده قرار می گیرند. CBDCهای خرد ریسک واسطه را حذف می کنند، این خطر که صادرکنندگان ارز دیجیتال خصوصی ممکن است ورشکسته شوند و دارایی‌های مشتریان را از دست بدهند.

دو نوع CBDC خرده وجود دارد. آنها در نحوه دسترسی و استفاده کاربران از واحد پول خود متفاوت هستند:
-CBDCهای خرد مبتنی بر توکن با کلیدهای خصوصی یا کلیدهای عمومی یا هر دو قابل دسترسی هستند. این روش اعتبارسنجی به کاربران اجازه می دهد تا تراکنش‌ها را به صورت ناشناس انجام دهند.

CBDCهای خرد مبتنی بر حساب برای دسترسی به یک حساب، نیاز به شناسایی دیجیتال دارند.

مسائل مربوط به آدرس‌دهی و ایجاد CBDCها

فدرال رزرو به عنوان الزامات حیاتی که CBDC برآورده می‌کند و همچنین مواردی را که باید قبل از طراحی و اجرا مورد توجه قرار گیرد، شناسایی کرده است.

مسائلی که توسط CBDCها مورد توجه قرار گرفته است:
-عاری از ریسک اعتباری و نقدینگی
-هزینه‌های پرداخت برون مرزی را کاهش می‌دهد.
-از نقش بین المللی دلار حمایت می‌کند.
-هدف شمول مالی است.
-دسترسی به عموم مردم را گسترش می‌دهد.

مسائل ایجاد شده توسط CBDCها
-ساختار مالی تغییر می‌کند
-ثبات سیستم مالی

نفوذ سیاست پولی
-حریم خصوصی و حفاظت

-امنیت سایبری

مسائل پرداخته شده توسط CBDCها

-خطر شخص ثالث رویدادهایی مانند ورشکستگی بانک یا فرار بانک را از بین می‌برد. هر گونه ریسک باقیمانده که در سیستم باقی می ماند بر عهده بانک مرکزی است.

-می‌تواند با کاهش سیستم‌های توزیع پیچیده و افزایش همکاری‌های قضایی بین دولت‌ها، هزینه‌های بالای مبادلات مرزی را کاهش دهد.

-می تواند از سلطه دلار آمریکا حمایت و محافظت کند. دلار آمریکا همچنان پر استفاده ترین ارز در جهان است.
-هزینه اجرای ساختار مالی در یک کشور را برای دسترسی مالی به جمعیت بدون بانک حذف می‌کند.

-می تواند ارتباط مستقیمی بین مصرف کنندگان و بانک‌های مرکزی ایجاد کند و در نتیجه نیاز به زیرساخت‌های گران قیمت را از بین ببرد.

مسائل ایجاد شده توسط CBDCها

اگر ساختار مالی ایالات متحده به شدت تغییر کند، مشخص نیست که چگونه بر هزینه‌های خانوار، سرمایه‌گذاری، ذخایر بانکی، نرخ بهره، بخش خدمات مالی یا اقتصاد تأثیر می‌گذارد.

اثرات تغییر به CBDC بر ثبات سیستم مالی نیز ناشناخته است. به عنوان مثال، ممکن است نقدینگی بانک مرکزی کافی برای تسهیل برداشت در طول بحران مالی وجود نداشته باشد.

بانک‌های مرکزی سیاست‌های پولی را برای تأثیرگذاری بر تورم، نرخ بهره، وام‌دهی و مخارج اجرا می‌کنند که به نوبه خود بر نرخ اشتغال تأثیر می‌گذارد. بانک های مرکزی باید اطمینان حاصل کنند که ابزارهای مورد نیاز برای تأثیر مثبت بر اقتصاد را در اختیار دارند.

حریم خصوصی یکی از مهم‌ترین محرک‌های رمزارز است. CBDCها به میزان مناسبی از نفوذ مقامات برای نظارت بر جرایم مالی نیاز دارند. نظارت نیز مهم است زیرا از تلاش‌ها برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم حمایت می‌کند.

ارزهای دیجیتال هدف هکرها و سارقان بوده‌اند. تلاش برای جلوگیری از نفوذ سیستم و سرقت دارایی ها و اطلاعات باید قوی باشد.

CBDCها در مقابل ارزهای دیجیتال

اکوسیستم‌های ارزهای دیجیتال نمایی اجمالی از یک سیستم ارز جایگزین ارائه می‌دهند که در آن مقررات شرایط هر تراکنش را تعیین نمی‌کنند. تکثیر یا جعل آنها سخت است و با مکانیزم‌های اجماع که از دستکاری جلوگیری می‌کند، ایمن می‌شوند.علاوه بر این، رمزارزهای قانونگذاری نشده و غیرمتمرکز هستند. ارزش آنها توسط احساسات سرمایه گذار، استفاده و علاقه کاربر تعیین می شود. CBDCها ارزش ارز فیات را منعکس می‌کنند و برای ثبات و ایمنی طراحی شده‌اند.

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی در یک نگاه

بانک‌های مرکزی در بسیاری از کشورها برنامه‌های آزمایشی و پروژه‌های تحقیقاتی برای تعیین قابلیت استفاده از CBDC در اقتصاد خود دارند. تا مارس 2023، 11 کشور و منطقه دارای CBDC بودند. آنها باهاما، آنتیگوا و باربودا، سنت کیتس و نویس، مونسرات، دومینیکا، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین، گرانادا و نیجریه هستند.

در حال حاضر هجده کشور دارای یک برنامه آزمایشی هستند، از جمله هفت کشور از اقتصادهای G20، و 32 کشور برنامه توسعه دارند. به گفته فدرال رزرو، ایالات متحده یکی از آن کشورهایی است که در حال بررسی این موضوع است که آیا یک CBDC “می‌تواند سیستم پرداخت‌های داخلی ایالات متحده از قبل ایمن و کارآمد را بهبود بخشد.”

آیا CBDC یک ارز دیجیتال است؟

اگرچه ایده ارزهای دیجیتال بانک مرکزی از ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین سرچشمه می‌گیرد، CBDCها ارزهای دیجیتال نیستند. یک بانک مرکزی یک CBDC را کنترل می‌کند، در حالی که ارزهای دیجیتال تقریباً همیشه غیرمتمرکز هستند، به این معنی که نمی توانند توسط یک مرجع واحد، مانند یک بانک، تنظیم شوند.

آیا ایالات متحده CBDC دارد؟

هیچ CBDC ایالات متحده وجود ندارد. فدرال رزرو و شعب آن در حال تحقیق در مورد CBDCها و راه‌های پیاده‌سازی آنها در سیستم مالی ایالات متحده هستند. رئیس جمهور فعلی آمریکا ،جو بایدن ، دستور توسعه یک استراتژی ملی در مورد ارزهای دیجیتال را صادر کرده است.

آیا CBDC مبتنی بر بلاکچین است؟

یک CBDC می‌تواند بر اساس یک بلاکچین باشد، اما نیازی به این کار نیست. بانک فدرال رزرو بوستون و موسسه فناوری ماساچوست (MIT) در تحقیقات خود دریافتند که دفتر کل توزیع شده می‌تواند کارایی و مقیاس پذیری CBDC را مختل کند.

بسیاری از کشورها در حال توسعه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) هستند و 11 کشور قبلاً آنها را پیاده سازی کرده‌اند. هدف اصلی CBDC ارائه حریم خصوصی، قابلیت انتقال، راحتی، دسترسی و امنیت مالی به مشاغل و مصرف کنندگان است. بسیاری از افراد در سراسر جهان به حساب‌های بانکی دسترسی ندارند، بنابراین CBDC راهی برای پرداخت، نگه داشتن پول و پرداخت قبوض به آنها می‌دهد. CBDCها همچنین می‌توانند تعمیر و نگهداری مورد نیاز یک سیستم مالی پیچیده را کاهش دهند، هزینه‌های تراکنش های فرامرزی را کاهش دهند و به افرادی که از روش های جایگزین انتقال پول استفاده می‌کنند، گزینه‌های کم هزینه‌تری ارائه دهند.