رتبه اختلال اینترنتی در ایران 47 از 50؛ دومین گزارش کیفیت اینترنت کشور

به گزارش ایران دکونومی، دومین گزارش کیفیت اینترنت کشور در حالی منتشر شده است که متن آن با جمله «اینترنت در ایران پراختلال، محدود و کُند است» آغاز می‌شود!

با استناد به گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران؛ وضعیت اختلال‌ها، محدودیت‌ها و سرعت اینترنت ایران در برخی مواقع بهتر اما در حالت کلی، همچنان ایران در قعر جدول کیفیت و سرعت اینترنت قرار دارد. در این گزارش تأکید شده که بخش قابل‌توجهی از مشکلات اینترنت کشور خودخواسته است. اما این به چه معناست؟

فیلترینگ و اعمال محدودیت و اختلال نه به‌دلیل مشکل توسعه زیرساخت‌ها، بلکه به‌خاطر سیاست‌گذاری‌ها و اعمال قوانین رخ داده است.

چه کسی باید پاسخگوی کیفیت پایین اینترنت باشد؟

انجمن تجارت الکترونیک تهران در پاسخ به این پرسش از نهادهایی چون دولت، مرکز ملی فضای مجازی، شورای عالی امنیت ملی و قوه قضاییه نام برده است. انجمن تأکید دارد که ریاست‌جمهوری، با توجه به اختیاراتی که قانون به او داده، اولین شخص جهت پاسخگویی درمورد وضعیت اینترنت است.

«انجمن تجارت الکترونیک تهران» در گزارش دوم خود، ایران را با ۵۰ کشور دیگر در سه شاخص اختلال، محدودیت و سرعت مقایسه کرده است. ایران درمجموع با کسب ۱۴۲ امتیاز منفی از مجموع ۱۵۰ امتیاز ممکن، در صدر کشورهای با بدترین کیفیت اینترنت قرار دارد. پس از ایران، قزاقستان و چین اینترنت بی‌کیفیت دارند.

کشورهای با بیشترین اختلال اینترنتی کدامند؟

ایران با میانگین حدود 48 درصد (در مقایسه با چین با میانگین حدودی 47 درصد)، اولین کشور با بیشترین اختلال اینترنت در 9 ماه اخیر به‌حساب می‌آید.

کشور ایران در زمینه اختلال‌ اینترنتی رتبه ۴۷ از بین ۵۰ کشور را دارد و از این حیث از کشورهایی مثل اندونزی و ایرلند بالاتر است. در گزارش «انجمن تجارت الکترونیک تهران» آمده است که جایگاه ایران در ماه‌های اخیر وضعیتی نوسانی داشته و اندکی بهتر از گذشته شده است.

اختلال مکرر در ماه‌های گذشته، وضعیت پایداری اینترنت کشور را در شرایط نگران‌کننده قرار داده است. شاید در حالت عادی بتوان اختلال در شبکه بر اثر حوادث خارج از کنترل را یک امر عادی و اجتناب‌ناپذیر دانست، اما زمانی که یک شرکت به‌تنهایی انحصار اینترنت کشور را در دست داشته باشد، دیگر نمی‌توان به اختلال‌ آن به چشم یک مشکل عادی نگاه کرد و مسئولین آن باید بیشتر از همیشه نسبت به حوادثی که بر اثر ضعف‌های طراحی، اجرا و نگهداری شبکه رخ می‌دهد، پاسخگو باشند.

محدودیت‌های اینترنتی

با استناد به گزارش ارائه شده، بیشترین خاموشی مطلق اینترنت دنیا برای ایران است؛ به طوری که ایران، هند و پاکستان سه کشور اول از حیث بیشترین قطعی و اختلال سراسری خودخواسته (سیاسی) اینترنت در نیمه اول سال ۲۰۲۳ هستند.

همچنین انجمن تجارت الکترونیک، ایران را در رتبه ۴۹ از ۵۰ از نظر محدودیت‌های اینترنتی قرار داده و اعلام کرده است که براساس داده‌های OONI در نمونه‌گیری با 100 وب‌سایت مختلف، ایران (با ۴۹ وب‌سایت فیلتر شده)، پس از چین (با 64 دامنه فیلتر شده)، دومین اینترنت محدود جهان را دارد.

شاخص های آزادی دسترسی به اینترنت

براساس آمارهای ارائه شده توسط وب‌سایت (Freedom On The Net)، ایران در انتهای جدول شاخص آزادی‌های دسترسی به اینترنت و در رتبه ۶۸ از ۷۰ قرار دارد. همچنین شبکه‌های اجتماعی همچنان در محدودیت کامل به‌سر می‌برند و کشورهایی مثل ایران، چین و ترکمنستان صدرنشین محدودیت شبکه‌های اجتماعی هستند.

ایران آخرین کشور جهان از نظر سرعت اینترنت

ایران به لحاظ کندی اینترنت، رتبه اول جهان را داشته و در جایگاه 50 از 50 قرار گرفته است. پایگاه داده کلادفلر برای بررسی وضعیت سرعت اینترنت هر کشور شاخص‌های Bandwidth و Latecny و DNS را درنظر می‌گیرد و انجمن تجارت الکترونیک در هر سه این شاخص‌ها وضعیت ایران را نسبت به کشورهای مختلف سنجیده است. انجمن تجارت الکترونیک تهران اعلام کرده که متأسفانه ایران در هیچ‌کدام جایگاه بهتری از رتبه ۵۰ از ۵۰ به‌دست نمی‌آورد.

در این گزارش آمده است که براساس پایگاه داده meter.net؛ با بررسی سرعت دانلود و آپلود و پینگ اینترنت، ایران دست‌کم سه رتبه سقوط داشته است و از لیست صد کشور اول خارج شده است؛ درحالی‌که بولیوی، کویت، شیلی، میانمار و مراکش در میان 100 کشور اول این شاخص و در وضعیتی بهتر از ایران قرار دارند.

فیلترینگ

مرکز تجارت الکترونیک تهران اعلام کرده است: «اپراتورها برای توسعه 10gbps در شبکه خود باید حدود ۱۰ میلیارد تومان برای تجهیزات فیلترینگ پرداخت کنند. همچنین گفته شده است که بسیاری از اپراتورها به‌دلیل نبود تجهیزات کافی فیلترینگ در آن استان مجبور به انتقال ترافیک اینترنت به تهران هستند که این موضوع باعث افزایش هزینه و کاهش کیفیت می‌شود.»

این انجمن در ادامه از عملکرد وزارت ارتباطات در زمینه توسعه تجهیزات فیلترینگ شکایت کرده و گفته است: «سیاست جدید وزارت ارتباطات در دولت سیزدهم مورد انتقاد است؛ سیاستی که به توسعه تجهیزات فیلترینگ در لایه اکسس و بین اپراتورهای همراه نیز پرداخته و برنامه‌ریزی توسعه و اجرای آن در اپراتورهای ثابت را هم آغاز کرده است. به عبارتی، ترافیک‌های داخل کشور نیز ازاین‌پس از تجهیزات فیلترینگ عبور خواهند کرد و قابل پیش‌بینی است که اختلالات ذکرشده در شبکه داخلی ایران هم در آینده نزدیک بیشتر نمود پیدا کند.»

انجمن تجارت الکترونیک تهران اعلام کرده است که بسیاری از وب‌سایت‌های فیلتر شده، از نظر خدمات ارائه‌دهنده، در سطح ابزارهای کاربردی قرار دارند؛ وب‌سایت‌هایی که از نظر این انجمن منطقی برای فیلترینگ آن وجود ندارد. به گفته این انجمن، هیچ سامانه‌ای برای استعلام و اعتراض به وضعیت یک وب‌سایت یا IP فیلتر شده وجود ندارد و این موضوع یک نقص محسوب می‌شود. 

بهبود وضعیت اینترنت؛ از تصمیم تا اجرا

«انجمن تجارت الکترونیک تهران» نتایج اقداماتی که در پی انتشار اولین گزارششان صورت گرفته، مورد بررسی قرار داده و براین‌اساس؛ اختلال دامنه bing در پاییز ۱۴۰۲ به‌شکل چشم‌گیری کاهش پیدا کرده است. بهبود وضعیت کلادفلر، رفع محدودیت پروتکل HTTP v3.0 و همچنین بهبود نسبی وضعیت اینترنت ایران در شاخص‌های سرعت و تأخیر در بارگذاری اینترنت از دیگر مواردی است که این انجمن باور دارد پس از انتشار گزارش اول درباره وضعیت کیفیت اینترنت در کشور رخ داده است.

این انجمن فهرستی از وب‌سایت‌های ایرانی که نوعی محدودیت دسترسی را برای آی‌پی‌های غیرایرانی اعمال کرده‌اند، تهیه و در قالب نامه‌هایی با ذکر عواقب این محدودیت در کیفیت کلی اینترنت ایران، از آن‌ها خواسته شده است تا این محدودیت را برطرف کنند.

سخن پایانی

«انجمن تجارت الکترونیک» تاکید نموده است که گزارش پیش رو، براساس داده‌های مراجع بین‌المللی و تحلیل کارشناسان خبره زیرساخت اینترنت کشور تهیه کرده‌ شده و در این راستا از منتقدان این گزارش «به‌خصوص نهادهای دولتی و حاکمیتی» که می‌بایست نسبت به این وضعیت پاسخگو باشند، دعوت می‌شـود تا با ارائه شواهد علمی و داده‌هـای کمی، ادعاهای جایگزین خود را مطرح کنند.

pdf گزارش انجمن تجارت الکترونیک