وضعیت کوورک ها در ایران

ایران دکونومی: اگرچه پاندمی کرونا، ضربه سنگینی به صنعت کوورک در ایران زد، اما واکسیناسیون سراسری این آسیب را جبران کرد و امروزه اغلب کوورک ها، لیست انتظاری از استارتاپ ها و فریلنسرها در اختیار دارند.

شاید بتوان گفت، مهاجرت تیم‌ها و فریلنسرهای اکوسیستم استارتاپی نیز باعث شده تا کیفیت ارتباطات در این فضاها کاهش یابد.

یکی دیگر از چالش‌هایی که مدیران کوورک به آن اشاره کردند این بود که کوورک یا فضای کار اشتراکی، همانند هر مفهوم جدیدی که وارد بازار می‌شود، از سمت افراد، به خصوص نهادهای دولتی پذیرفته نیست و قوانین درخور توجهی به آن‌ها اختصاص داده نمی‌شود. البته این چالش را می‌توان به بسیاری از اجزای اکوسیستم نوآوری و فناوری بسط داد و به نوعی بافت سنتی فرآیندها را مانعی برای رشد این نوآوری‌ها دانست که البته مختص ایران نیست و سیستم‌ها در دنیا با این سد مواجه هستند.

انجمن فضای کار اشتراکی: به قوانین مناسب برای این صنعت نوپا نیازمندیم

کوورک ها، انجمنی برای هم‌افزایی و مشارکت در این صنعت تشکیل دادند، که طی جلسات مختلف، موضوعات این صنعت را مورد بررسی قرار می‌دهند. در یکی از این نشست‌ها در خصوص چالش‌های کوورک صحبت شد: یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که فضاهای کار اشتراکی با آن مواجه هستند، قوانین موجود و عدم وجود قوانین برای این فضاهاست. مریم نجفی، مدیرعامل فینوا و نائب رئیس هیئت مدیره انجمن فضاهای اشتراکی ایران در خصوص این چالش گفت: «این صنعت، بسیار نوپاست و هنوز به بلوغ کافی نرسیده‌ است؛ به همین دلیل قوانین مناسب و کافی برایشان تدوین نشده‌ است. تشکیل این انجمن می‌تواند به رفع چالش‌های این حوزه کمک کند.»

بحث مالیات و دریافت کدپستی، چالش‌هایی بودند که نجفی به آن‌‌‌‌‌‌‌‌ها اشاره کرد.

محمدرضا سبحان، رئیس هیئت مدیره انجمن فضاهای کار اشتراکی ایران و مدیرعامل باشگاه کارآفرینی تیوان، با اشاره به آمار فضاهای اشتراکی و بیان این نکته که در ایران در این زمینه ضعیف هستیم، تشریح کرد: «با توجه به اینکه در انقلاب چهارم صنعتی هستیم، ادامه پیدا کردن محدودسازی اینترنت باعث می‌شود که از دنیا عقب بمانیم. هم‌اکنون در کشور حدود ۷۰ تا ۱۰۰ فضای کار اشتراکی داریم و این درحالیست که آمریکا با ۳هزار و هند با ۲هزار فضای کار اشتراکی مشغول فعالیت در اکوسیستم هستند. باید به این درک برسیم که چیزی مثل چت جی‌بی‌تی ناگهانی ساخته نشده است، بلکه در بستر مناسبی رشد کرده است. ما هم نیاز به بستر و زیرساخت مناسبی برای رشد داریم.»

{متن کامل خبر}

درآمد، بزرگترین چالش کوورک هاست

قیمت ملک و اجاره دفتر در شهرهای بزرگی که میزبان استارتاپ‌ها هستند، قبل از جذب سرمایه، با بودجه استارتاپ‌ها هم‌خوانی ندارد. از طرفی، هزینه‌های جاری در یک کوورک به قدری زیاد است که اغلب کوورک ها از سمت دولت حمایت شدند، در حالیکه از نظر درآمدی توجیه اقتصادی نداشتند و دولت با این حمایت در واقع می‌خواهد از فضای نوآوری حمایت کند.

محمدرضا سبحان، مدیر تیوان، طی گفتگویی با ایران دکونومی، علاوه بر تشریح وظایف کوورک، درآمد را بزرگترین چالش کوورک خواند و گفت: «بزرگترین چالش درآمد است. براساس تحقیقات من چه در ایران و چه در برخی کشورهای دیگر، نتوانسته صنعت پولسازی باشد. کوورکینگ یک صنعت زیرساختی‌ست اما نگاه در ایران نگاه درآمدزایی‌ست که درآمد و هزینه‌هایش با هم همخوانی ندارد؛ که خود این موضوع پایه مشکلات دیگر است.»

لازم به ذکر است که تیوان، حمایت دولتی دریافت کرده است.

{متن کامل گفتگو}

نبودن فرهنگ کوورک از چالش‌های این صنعت است

همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، مفاهیم جدید نیازمند زمان هستند تا فرهنگ خود را میان افراد جا بیندازند، چنانچه کوورک به صورت تخصصی کار کند، این موضوع سخت‌تر می‌شود و البته هر اجتماعی نیاز به فرهنگ درست خود دارد. علیرضا حقیقی، مدیر سابق کوورک رایمون مدیا، طی مصاحبه‌ای که با ایران دکونومی داشت، بزرگترین چالش کوورک‌ها را نبود فرهنگ فضای کار اشتراکی بیان کرد و گفت: «چالش‌هایی که ما در کوورک داریم به دو دسته درون کوورک و مدیریت بیرون آن تقسیم می‌شوند. در خصوص چالش‌های بیرونی باید گفت که سازمان‌های بیمه و مالیات هنوز فعالیت کوورک‌ها را نمی‌شناسند و در زمان محاسبه بیمه و مالیات مانند بنگاه‌ها رفتار می‌کنند و با توجه به اینکه صنعت کوورک هنوز به سوددهی نرسیده و تعرفه‌ها به نسبت تورم پایین است، مشکلات زیادی داریم.

در خصوص چالش‌های داخل کوورک نیز، مثل همیشه ارائه اینترنت پر سرعت، نبود فرهنگ فضای کار اشتراکی بین فریلنسرها و تیم‌ها، داشتن انتظارات غیر معقول از کوورک و… را داشتیم. صنعت کوورک و فضای کار اشتراکی، ظرفیت بسیار زیادی برای رشد دارد، اما چون نهاد تصمیم‌گیر در این خصوص دچار تناقض سیاست‌هاست و هر چند وقت یک بار سیاست‌هایش را تغییر می‌دهد، هنوز به بلوغ مورد نظر نرسیده است.»

کوورک رایمون مدیا، پس از اینکه در ساختار سهامداری‌اش تغییراتی ایجاد شد و عمده سهام آن از داوین به آسیاتک واگذار شد، تبدیل به استودیوی تماشاخانه شد و فضای کوورک تعطیل شد.

{متن کامل مصاحبه}

در ایران هنوز صنعت کوورک را نمی‌شناسند

اما، نکته دیگری که در بحث بررسی مفهومی مثل کوورک که همانند اجزای دیگر اکوسیستم در ایران بومی‌سازی شده، مدنظر است، این است که کوورک های ایرانی چه تفاوتی با کوورک های دنیا دارند و در این صنعت چقدر عقب‌تر عمل کرده‌ایم؟

برخی از چالش‌های عنوان شده، به کاربران و برخی دیکر به اکوسیستم یا شرایط جامعه برمی‌گردد، اما چه میزان از این چالش‌ها از مشکلات سطح بالای مملکتی تاثیرپذیر است؟

حمیدرضا ترابیان، مدیرعامل باشگاه کسب‌وکار باکس که فضایی در مجاورت دانشگاه صنعتی شریف در اختیار دارد، اینگونه کوورک های ایرانی را با کوورک‌های دنیا مقایسه می‌کند: «در کوورک‌های خارج از کشور نیز، همین سرویس‌ها ارائه می‌شود؛ اما خب با کیفیت بالاتر. حتی در لایه ارتباط نیز، در تلاش برای ساخت ارتباط با سرمایه‌گذاران و کمپانی‌های بزرگ برای استارتاپ‌ها هستند. کمپانی‌های بزرگ، برای حل برخی از مسائل خود با کوورک‌ها ارتباط می‌گیرند و کوورک این نیاز را در غالب یک چالش برای استارتاپ‌های مستقر مطرح می‌کند و آن‌ها با تلاش برای حل این مسائل، برای پروژه‌ها انتخاب می‌شوند.

اما در ایران صرفاً در سطح ارائه فضای کار فیزیکی فعالیت می‌کنیم. البته دلایل خاص خودش را دارد. از سال ۱۳۹۷ بحث کوورک‌های ایران پررنگ شد و بلافاصله بعد هم که پاندمی کرونا شروع شد و این صنعت آسیب زیادی دید. همچنین خیلی از عناصری که در اکوسیستم‌های خارجی وجود دارد در اکوسیستم ایران درست پیاده‌سازی نشده؛ مثل شتابدهنده‌ها و وی‌سی‌ها.

همچنین سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی هنوز دید استارتاپی ندارند و همانطور که با شرکت‌های بزرگ رفتار می‌کنند با کوورک‌ها برخورد می‌کنند و هزینه‌های زیادی به کوورک‌ها تحمیل می‌شود؛ در حالیکه در دنیا معافیت‌های خاص و حمایت‌هایی برای کوورک‌ها در نظر گرفته می‌شود که فعالیت آن‌ها را تسهیل می‌کند.»

{متن کامل گفتگو}

در همین حین می‌بینیم که در این صنعت فرصت‌های بسیاری وجود دارد، اما با توجه به چالش‌های ذکر شده، این صنعت نه تنها نیاز به حمایت‌های دولتی دارد، بلکه در بخش انجمن فضاهای کار اشتراکی نیز باید تقویت شود.

کانال یوتیوب ایران دکونومی