صندوق بین‌المللی پول (IMF) چیست؟

صندوق بین‌المللی پول (IMF) یک سازمان بین‌المللی است که رشد اقتصادی و ثبات مالی جهانی را ترویج می‌دهد، تجارت بین‌المللی را تشویق می‌کند و فقر را کاهش می‌دهد.

سهمیه کشورهای عضو، عامل اصلی تعیین کننده قدرت رای در تصمیمات صندوق بین‌المللی پول است. آرا شامل یک رای به ازای هر 100000 حق برداشت ویژه (SDR) سهمیه به اضافه آرای پایه است. SDRها یک نوع ارز ذخیره پولی بین‌المللی هستند که توسط صندوق بین‌المللی پول به عنوان مکمل ذخایر پول موجود کشورهای عضو ایجاد می‌شود.

نکات کلیدی

-ماموریت صندوق بین‌المللی پول ارتقای رشد اقتصادی جهانی و ثبات مالی، تشویق تجارت بین‌المللی و کاهش فقر در سراسر جهان است.

-صندوق بین‌المللی پول در ابتدا در سال 1945 به عنوان بخشی از توافقنامه برتون وودز (Bretton Woods) ایجاد شد که تلاش می‌کرد با معرفی سیستمی از ارزهای قابل تبدیل با نرخ ارز ثابت، همکاری مالی بین‌المللی را تشویق کند.

-صندوق بین‌المللی پول حجم عظیمی از داده‌ها را در مورد اقتصادهای ملی، تجارت بین‌المللی و اقتصاد جهانی جمع‌آوری می‌کند و پیش‌بینی‌های اقتصادی ارائه می‌کند.

-یکی از مهمترین وظایف صندوق بین‌المللی پول، اعطای وام به کشورهایی است که برای جلوگیری یا کاهش بحران های مالی با مشکلات اقتصادی مواجه هستند.

آشنایی با صندوق بین‌المللی پول (IMF)

صندوق بین‌المللی پول (IMF) مستقر در واشنگتن آمریکا است. این سازمان در حال حاضر متشکل از 190 کشور عضو است که هر کدام به نسبت اهمیت مالی خود در هیئت اجرایی صندوق بین‌المللی پول نمایندگی دارند. سهمیه‌ها عامل اصلی تعیین کننده قدرت رای در تصمیمات صندوق بین‌المللی پول هستند. آرا شامل یک رای به ازای هر 100000 SDR سهمیه به اضافه رای پایه است (برای همه اعضا یکسان). از طریق این لینک می‌توانید تمام کشورهای اعضای IMF را مشاهده نمایید که ایران نیز جرو اعضای این صندوق است.

وب سایت صندوق بین‌المللی پول ماموریت خود را به عنوان “تقویت همکاری‌های پولی جهانی، تضمین ثبات مالی، تسهیل تجارت بین‌المللی، ترویج اشتغال بالا و رشد اقتصادی پایدار و کاهش فقر در سراسر جهان” توصیف می‌کند.

تاریخچه صندوق بین‌المللی پول

صندوق بین‌المللی پول در ابتدا در سال 1945 به عنوان بخشی از توافقنامه برتون وودز ایجاد شد که تلاش می‌کرد با معرفی سیستمی از ارزهای قابل تبدیل با نرخ‌های مبادله ثابت، همکاری مالی بین‌المللی را تشویق کند. دلار در آن زمان با قیمت 35 دلار در هر اونس برای طلا قابل بازخرید بود.

صندوق بین‌المللی پول همچنین به عنوان دروازه‌ای عمل کرد: کشورها واجد شرایط عضویت در بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه (IBRD) نبودند، مگر اینکه آنها اعضای صندوق بین‌المللی پول بودند.

( IBRD: پیشروی بانک جهانی که توافقنامه برتون وودز به منظور تامین مالی بازسازی اروپا پس از جنگ جهانی دوم ایجاد کرد. پ)

از زمان فروپاشی سیستم برتون وودز در دهه 1970، صندوق بین‌المللی پول سیستم نرخ‌های ارز شناور را ترویج کرد، به این معنی که نیروهای بازار ارزش ارزها را نسبت به یکدیگر تعیین می‌کنند. این سیستم امروز هم پابرجاست.

تعهد برتون وودز آمریکا

این داستان درباره تعهد آمریکا برای پرداخت طلا به جای دلار است. این تعهد که به نام “سیستم برتون وودز” شناخته می‌شد، یکی از افتخارات آمریکا در زمان تشکیل صندوق بین‌المللی پول بود.

در آن زمان، آمریکا بیش از 75 درصد از طلاهای جهان را در اختیار داشت. به همین دلیل، آمریکا تمایل داشت که صندوق بین‌المللی پول (IMF) بر پایه طلا و دلار تشکیل شود. آمریکا ادعا می‌کرد که می‌تواند برای هر دلار، مقدار مشخصی از طلا را پرداخت کند و هیچ مشکلی در آینده پیش نخواهد آمد.

در آن زمان، ایالات متحده به این فکر نمی‌کرد که روزی ممکن است بیشتر از مقدار طلاهایی که در اختیار دارد، هزینه کند. به همین دلیل، وقتی این اتفاق رخ داد، ماجرای تعادل دلار و طلا را به طور کامل نابود کرد!

عضویت ایران در صندوق بین المللی پول

دولت ایران در سال ۱۹۴۴ جزو ۴۴ کشوری بود که به کنفرانس برتون وودز دعوت شده بود. اعضای هیئت چهار نفره ایران در این کنفرانس، در کمیسیون‌های مربوط به تهیه اساسنامه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی شرکت کردند.

در سال ۱۳۳۰، ایران برای اولین بار از منابع مالی صندوق بین‌المللی پول استفاده کرد. این استفاده ناشی از مشکلات ارزی بود که به دنبال ملی شدن صنعت نفت در کشور به وجود آمد. دولت ایران براساس سفته‌های ریالی، معادل ۲۵ درصد سهمیه اعتباری خود در صندوق را به دلار تبدیل کرد. به دلیل محدودیت زمانی اعتبارات صندوق، دولت ایران موظف بود هر سال بخشی از اعتبار مذکور و سایر اعتبارات دریافتی خود را به دلار بازخرید کند.

عضویت ایران در صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی منجر به برخی از نتایج شد. یکی از این نتایج، تعهد دولت به محاسبه جداول موازنه پرداخت‌های کشور بود. این تعهد برای اولین بار به درخواست صندوق انجام شد و دولت موظف شد اطلاعات اقتصادی مورد نیاز را به صندوق ارائه کند.

فعالیت‌های صندوق بین‌المللی پول

روش‌های اولیه صندوق بین‌المللی پول برای دستیابی به این اهداف نظارت بر ظرفیت سازی و وام دهی است.

-نظارت

صندوق بین‌المللی پول حجم عظیمی از داده‌ها را در مورد اقتصادهای ملی، تجارت بین‌المللی و اقتصاد جهانی جمع‌آوری می‌کند. این سازمان همچنین پیش‌بینی‌های اقتصادی به روز شده را در سطوح ملی و بین‌المللی ارائه می‌دهد. این پیش‌بینی‌ها که در World Economic Outlook منتشر شده است، با بحث‌های طولانی در مورد تأثیر سیاست‌های مالی، پولی و تجاری بر چشم‌انداز رشد و ثبات مالی همراه است.

– ظرفیت‌سازی

صندوق بین‌المللی پول از طریق برنامه‌های ظرفیت سازی خود به کشورهای عضو کمک فنی، آموزش و مشاوره می‌دهد. این برنامه‌ها شامل آموزش در جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها است که به پروژه نظارت بر اقتصادهای ملی و جهانی توسط صندوق بین‌المللی پول وارد می‌شود.

-وام دهی

صندوق بین‌المللی پول به کشورهایی که با مشکلات اقتصادی مواجه هستند وام می‌دهد تا از بحران‌های مالی جلوگیری کند یا کاهش دهد. اعضا وجوه مربوط به این وام را بر اساس یک سیستم سهمیه به یک استخر اختصاص می‌دهند. در سال 2019، منابع وام به مبلغ 11.4 میلیارد SDR (0.4 میلیارد SDR بالاتر از هدف) برای حمایت از فعالیت‌های وام دهی امتیازی صندوق بین‌المللی پول در دهه آینده تضمین شد.

وجوه صندوق بین‌المللی پول اغلب مشروط به انجام اصلاحاتی از سوی دریافت کنندگان برای افزایش پتانسیل رشد و ثبات مالی است. برنامه‌های تعدیل ساختاری، همانطور که این وام‌های مشروط شناخته می‌شوند، به دلیل تشدید فقر و بازتولید ساختارهای استعماری مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.

صندوق بین‌المللی پول سرمایه خود را از کجا می‌آورد؟

صندوق بین‌المللی پول، سرمایه خود را از طریق سهمیه‌بندی و اشتراک از کشورهای عضو دریافت می‌کند. این کمک‌ها بر اساس اندازه اقتصاد کشور است و ایالات متحده را با بزرگترین اقتصاد جهان، بزرگترین مشارکت کننده است.

کمک‌های مالی صندوق بین‌المللی پول چقدر است؟

کمک‌های مالی صندوق بین‌المللی پول به موسسات خیریه در واشنگتن دی سی و کشورهای عضو داده می‌شود. این کمک‌ها برای تقویت استقلال اقتصادی از طریق آموزش و توسعه اقتصادی است. متوسط اندازه کمک مالی 15000 دلار است.

تفاوت بین صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی چیست؟

صندوق بین‌المللی پول در درجه اول بر ثبات سیستم پولی جهانی و نظارت بر ارزهای جهان متمرکز است. هدف بانک جهانی کاهش فقر در سراسر جهان و تقویت جمعیت طبقه پایین تا متوسط است.

سخن آخر

صندوق بین‌المللی پول برای کمک به کاهش فقر، تشویق تجارت و ارتقای ثبات مالی و رشد اقتصادی در سراسر جهان فعالیت می‌کند. این کار را با نظارت بر ظرفیت سازی و ارائه وام انجام می‌دهد. در حالی که صندوق بین‌المللی پول در حال حاضر روی این اهداف با 190 کشور عضو خود کار می‌کند. این سازمان هنوز به دلیل تأثیرات منفی احتمالی برنامه‌های تعدیل ساختاری خود با انتقاداتی مواجه است.