شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز چیست؟

در سال‌های اخیر، شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز به عنوان یک الگوی جدید در حوزه فناوری اطلاعات ظهور کرده‌اند. در این شبکه‌ها، اطلاعات کاربران به صورت متمرکز در یک سرور مرکزی ذخیره نمی‌شود، بلکه به صورت توزیع شده در سرورهای مختلف و متعددی ذخیره می‌گردد. این سرورها توسط افرادی که در شبکه فعالیت می‌کنند، اداره می‌شوند و هیچ شرکت یا سازمان مرکزی در کنترل اطلاعات نقشی ندارد.

اما در دهه گذشته، شبکه‌های اجتماعی به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند در جامعه مدرن مورد توجه قرار گرفته‌اند. این شبکه‌ها، امکان برقراری ارتباطات میان افراد را به صورت آنلاین فراهم می‌کنند و به آنها اجازه می‌دهند تا اطلاعات، عکس‌ها، ویدیوها و نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. اما، اکثر شبکه‌های اجتماعی موجود در حال حاضر متمرکز هستند، به این معنی که اطلاعات کاربران در سرورهای مرکزی ذخیره می‌شوند و این سرورها توسط شرکت‌های بزرگی کنترل می‌شوند.

شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز امکانات و مزایای بسیاری را به کاربران ارائه می‌دهند. از جمله این مزایا می‌توان به حفظ حریم خصوصی کاربران، کاهش قدرت شرکت‌های بزرگ و کنترل بیشتر کاربران بر روی اطلاعات خود اشاره کرد. همچنین، این شبکه‌ها امکان برقراری ارتباطات مستقیم بین کاربران را فراهم می‌کنند و نیاز به واسطه‌های مرکزی را کاهش می‌دهند.

در این مقاله، به بررسی شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز، مزایا و چالش‌های آنها، همچنین بررسی مثال‌های عملی از این شبکه‌ها و نقش آنها در جامعه مدرن می‌پردازیم. در نهایت، پیشنهاداتی برای توسعه و استفاده بهینه از شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز ارائه خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز چیست؟

شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز، محیط‌های آنلاینی هستند که کاربران در آنها می‌توانند ایده‌ها، داستان‌ها و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و با افراد مختلف در ارتباط باشند. اما، یکی از ویژگی‌های متمایز کننده شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز این است که آنها بر پایه فناوری بلاکچین ساخته شده‌اند و به یک مرجع مرکزی وابسته نیستند که کنترل کامل بر اطلاعات داشته باشد.

داده‌ها در شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز به صورت ایمن در یک شبکه بلاکچین که بر روی سرورهای مستقل اجرا می‌گردد، ذخیره می‌شود. این شبکه‌ها، مشابه دنیای ارزهای دیجیتال، بدون نیاز به مجوز و مقاوم در برابر سانسور عمل می‌کنند. به همین دلیل، در بین طرفداران آزادی بیان، این شبکه‌ها بسیار محبوب شده‌اند.

شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز اغلب با استفاده از ارزهای دیجیتال یا توکن‌های غیر قابل تعویض (NFT) پشتیبانی می‌شوند. این ارزها و توکن‌ها ابزارهای متنوعی را در این اکوسیستم فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از پلتفرم‌ها از ارزهای دیجیتال برای کسب درآمد با پاداش دادن به سازندگان محتوا که پست‌های جذابی را به اشتراک می‌گذارند، استفاده می‌کنند. همچنین، برخی دیگر از این ارزها برای اثبات مالکیت حساب کاربران استفاده می‌کنند و یا تشکیل DAO که مدیریت و توسعه پروتکل را به دارایی‌های دیجیتال متکی می‌کنند.

مزایا و معایب شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز

مزایای شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز:

در شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز، اطلاعات کاربران در سرورهای مستقل ذخیره می‌شود و کاربران کنترل کامل بر اطلاعات شخصی خود را دارند. این امر به کاربران اعتماد بیشتری در مورد حفظ حریم خصوصی خود می‌دهد.

رسانه‌های اجتماعی Web3 مقاومت در برابر سانسور ایجاد کرده و از آزادی بیان حمایت می‌کنند. چنین پلتفرم‌هایی مکانی عالی برای آزادی بیان هستند، زیرا هیچ مقام مرکزی نمی‌تواند محتوا را کنترل یا سانسور کند.

بی‌طرفی اقتصادی یک اخلاق مهم برای بسیاری از شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز است. هدف چنین شبکه‌هایی مستقل بودن از تبلیغات مزاحم و خطر حفظ حریم خصوصی آن است. در نتیجه، جدای از تامین مالی با سرمایه خطرپذیر، از اشکال جدید درآمدزایی، از جمله ارز دیجیتال برای اطمینان از انعطاف پذیری کسب و کار و پاداش دادن به کاربران استفاده می‌کنند.

معایب شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز:

استفاده از شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز نیازمند دانش فنی و توانمندی‌های برنامه‌نویسی است. این می‌تواند برای برخی کاربران مبتدی یا غیرفنی یک مشکل باشد.

به دلیل استفاده از شبکه‌های توزیع شده، ممکن است کارایی و سرعت شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز پایین‌تر از شبکه‌های متمرکز باشد. این مسئله ممکن است برخی کاربران را ناراحت کند.

شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین با اقتصادهای رمزارزی بومی ممکن است در معرض نوسانات بازار ارزهای دیجیتال باشند و تحت تأثیر رویدادهای پیش‌بینی‌نشده قرار بگیرند. وضعیت موجود در بازار می‌تواند به سرعت بر ارزش پاداش‌های به دست آمده توسط سازندگان محتوا و ثبات کلی شبکه اجتماعی تأثیر بگذارد.

شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز با جذب یک پایگاه کاربری بزرگ دست و پنجه نرم می‌کنند، زیرا اکثر مردم به استفاده از شبکه‌های اجتماعی بزرگ مانند فیس‌بوک، X (توییتر سابق) یا اینستاگرام عادت دارند و ممکن است در تغییر آن مردد باشند.

بهترین شبکه های اجتماعی غیر متمرکز

در حال حاضر، با توجه به رشد روزافزون فناوری بلاکچین و توزیع شده، چندین شبکه اجتماعی غیرمتمرکز در حال ظهور هستند. اما هنوز بهترین شبکه اجتماعی غیرمتمرکز به طور قطعی مشخص نیست و همه آنها دارای ویژگی‌ها، مزایا و معایب خود هستند. در ادامه، به برخی از معروف‌ترین شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز اشاره می‌کنم:

ماستودون (Mastodon)

Mastodon یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز و متن‌باز است که بر پایه پروتکل ActivityPub عمل می‌کند. این شبکه به کاربران امکان می‌دهد تا در اینستنس‌ها (سرورهای مستقل) ثبت نام کنند و با کاربران دیگر در سراسر شبکه ارتباط برقرار کنند.

به دلیل طبیعت غیرمتمرکز این پلتفرم، کاربران معمولاً نمایه‌ها یا انجمن‌های جدیدی به نام “نمونه” ایجاد نمی‌کنند و می‌توانند با انجمن‌های مختلف به عنوان یک گروه اجتماعی استاندارد تعامل داشته باشند. هر نمونه می‌تواند قوانین و مقررات خود را تنظیم کند و کاربران می‌توانند با انتخاب نمونه‌های مختلف، با گروه‌های مختلف تعامل داشته باشند.

فید ماستودون به شما امکان می‌دهد تا به طور کامل زمان محتوایی را مشاهده کنید، به این معنی که بدون تداخل الگوریتم‌ها و فیلترهای مختلف، محتواهای مورد علاقه خود را ببینید. ماستودون به شما کمک می‌کند تا سروری را که به طور کامل توسط شما کنترل می‌شود را بسازید. هر کاربر مسئول تنظیم فید خود است و کنترل بی‌نظیری بر روی این دارد که چه کسی محتواهایش را ببیند و چه کسی می‌تواند به صورت آنلاین او را مشاهده کند.

اونلی وان (Only1)

Only1، یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز بر پایه بلاکچین سولانا است که به منظور تقویت ارتباط بین سازندگان محتوا و مخاطبانشان طراحی شده است.

این پلتفرم بر مدل کسب‌وکاری مشابه Patreon و OnlyFans استوار است و یک سرویس اشتراک مبتنی بر بلاکچین است که توسط توکن اصلی LIKE و ارز دیجیتال NFT، پشتیبانی می‌شود. توکن LIKE به طور منظم سوزانده می‌شود تا ارزش بازار آن ثابت بماند.

پیکسل فد (PixelFed)

پیکسل فد، یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز است که هدف آن برداشتن سلطه اینستاگرام از بازار شبکه‌های اجتماعی است و اینکه در رقابت با آن به عنوان یکی از پیشروهای شبکه‌های اجتماعی ظاهر شود.

در نگاه اول، این دو برنامه به نظر مشابه می‌آیند، اما پیکسل فد با تمرکز بر حفظ حریم خصوصی کاربران طراحی شده است. این شبکه اجتماعی منبع باز و بدون تبلیغات است و الگوریتم انتخابی آن تصمیم نمی‌گیرد که چه محتوایی به کاربران نشان داده شود.

استیمیت (Steemit)

Steemit یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز بر پایه بلاکچین است که از ارز دیجیتال خود به نام STEEM استفاده می‌کند. کاربران می‌توانند محتوا را ایجاد کرده و با رای دادن و اشتراک گذاری آن، پاداش دریافت کنند.

این پلتفرم با افزایش نرخ پاداش‌های خود برای کاربرانی که به طور منظم محتوا ایجاد می‌کنند، آن را به اشتراک می‌گذارند، نظر می‌دهند، به پست‌های دیگر کاربران رای مثبت می‌دهند و تشویق به تعامل با یکدیگر می‌کند.

مایندز (Minds)

مایندز، یک شبکه اجتماعی غیرمتمرکز است که بر پایه شبکه اتریوم ساخته شده است. هدف اصلی مایندز این است که کنترل کاربران بر فعالیت‌هایشان در رسانه‌های اجتماعی را بازپس‌گیری کند. این شبکه اجتماعی تاکید زیادی بر حفظ حریم خصوصی کاربران و کنترل داده‌ها دارد و به کاربران امکان می‌دهد به صورت آنلاین محتوا را به اشتراک بگذارند. همچنین، کاربران در مایندز حق حاکمیت کامل بر نحوه اشتراک‌گذاری محتوا را دارند.

یکی از ویژگی‌های پلتفرم مایندز این است که به کاربران اجازه می‌دهد الگوریتم خود را تنظیم کنند و برای ایجاد و ارسال محتوای جذاب، پاداش دریافت کنند. همچنین، کاربران می‌توانند از توکن اصلی پلتفرم، توکن MINDS، برای پروموت کردن پست‌ها و جلب مخاطبان بیشتر استفاده کنند.

آینده شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز

بسیاری از شبکه‌های اجتماعی اصلی Web2 در حال حاضر با برداشتن گام‌هایی رو به جلو به سمت Web3 و تمرکززدایی به دنبال راهی برای خروج هستند. به عنوان مثال، Reddit امتیازهای جامعه را تبلیغ می‌کند، که توکن‌های ERC-20 هستند که کاربران می‌توانند با ارسال محتوای با کیفیت و مشارکت در جوامع آنلاین به دست آورند. برای انجام این کار، Reddit در حال کار با آربیتروم، یک پروتکل لایه 2 است که برای مقیاس‌بندی تراکنش‌های اتر (ETH) طراحی شده است.

توییتر (X فعلی) از NFT‌ها پشتیبانی کرد و به کاربران اجازه داد کیف پول‌های خود را به هم متصل کرده و NFT‌ها را به عنوان عکس پروفایل نمایش دهند. متا همچنین در حال آزمایش توکن‌های غیرقابل تعویض در اینستاگرام است. پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر بلاکچین به ارائه عملکردها و روش‌های جدید برای تعامل با فناوری و یکدیگر ادامه می‌دهند.

علیرغم چالش‌های متعدد، در آینده به احتمال زیاد شاهد رشد مداوم و پذیرش گسترده پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی Web3 خواهیم بود، زیرا کاربران به دنبال کنترل بیشتر بر داده‌ها و حریم خصوصی خود هستند. همچنین به دنبال راه‌هایی برای کسب درآمد از آن بر اساس شرایط خود می‌باشند. افزایش امنیت، نام مستعار، مقاومت در برابر سانسور و آزادی بیان دلایل مهمی برای افزایش استفاده از شبکه‌های غیرمتمرکز رسانه‌های اجتماعی هستند.