تحول دیجیتال و یادگیری آن یک فرآیند جمعی است/ نشست فرهنگ دیجیتال، هزاره سوم و پارسیان نوین

به گزارش ایران دکونومی، نشست دوم رویداد هزاره سوم و پارسیان نوین با موضوع فرهنگ دیجیتال که توسط استودیو تجربه گروه داده پردازی پارسیان در ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ برگزار شد؛ با حضور دکتر «مریم وحیدنیا» مدیر آموزش و توسعه دانش بانک پارسیان، «دکتر حامد مجتهدی» معاون توسعه کسب و کار هلدینگ داده پردازی پارسیان، «دکتر صادق فرامرزی» نایب رئیس نصر تهران و «دکتر علیرضا کوشکی» عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار و جلسه پرسش پاسخ به شکل زیر به سرانجام رسید.

فرهنگ دیجیتال چقدر اهمیت دارد؟ آیا نیاز است که اول تکنولوژی وارد سازمان شود و بعد فرهنگ با آن منطبق شود یا اینکه اول فرهنگ سازی شود و بعد تکنولوژی در سازمان استفاده گردد؟

دکتر «صادق فرامرزی» نایب رییس نصر تهران: در همه دوره‌های تاریخی، یک سری مفاهیم داشته‌ایم که کسب و کارها را شکل داده است. مفاهیمی که صرفاً کتابخانه‌ای و بدون کاربری بوده است. تحول دیجیتال به منزله تغییر بزرگ و شگرف است که زمینه ساز کاربرد هوش مصنوعی در دنیای مدرن است. تحول سازمانی هم به همین شکل بوده و به منزله تحول کسب و کار و شروع آن هم دنیای اینترنت است.

ما در تحول دیجیتال صرفاً از فناوری صحبت نمی‌کنیم، فناوری کمک می‌کند که تحول کسب و کار اتفاق بیفتد. تحول دیجیتال در عصر نوین بسیار فاصله دارد با ابزار؛ ابزار حاشیه‌ای‌ترین قسمت قضیه است و نمی‌تواند تحول کسب و کار را ایجاد کند.

دکتر «کوشکی»: فرهنگ ساختنی است یا کشف کردنی؟ اعتقاد به هریک دو شکل پاسخ متفاوت ایجاد می‌کند. در دنیای واقعی، فرهنگ بینابین کشف کردن و ساختن است. گاهی فرهنگ خود به خود به وجود می‌آید (عادت‌ها) و ما نقشی در آن نداشته‌ایم. اما قسمت دیگر ساختنی بودن فرهنگ است، اینجاست که فرهنگ سازی موجودیت پیدا میکند. گاهی فرهنگی روی ما اثر می‌گذارد که ما نقشی در آن نداشته‌ایم.

شرکت‌هایی که در حوزه فرهنگی کار کرده‌اند، میزان موفقیت برنامه‌های دیجیتال آنها تا 200 درصد بالاتر بوده است، این به معنی تفاوت 3 برابری است. پس اهتمام به موضوعات فرهنگی در کلیه زمینه‌ها می‌تواند اثر گذار باشد.

دکتر «مجتهدی»: فرهنگ به دو دسته تقسیم می‌شود؛ یکی باورها و عقاید و آنچه به مرور نهادینه شده است و همان فرهنگ عامه و فرهنگ جامعه است که می‌تواند شهر یا کشور باشد. دوم، فرهنگ به معنی دستورالعمل‌ها، رویه و آنچه لازم است تا از تکنولوژی خوب استفاده کنیم.

در مورد اول که همان باور و عقاید است، موضوع زیربنایی بوده و لازم است که ما این زیربنا را بشناسیم. اما مورد دوم که دستورالعمل ها است و به نظر تحول دیجیتال مربوط به این بخش قضیه است.

شکل دوم فرهنگ که همان آیین نامه‌هاست، به نظر باید جا بیفتد تا بتوانیم بعداً آن حوزه تکنولوژی را وارد کنیم.

دکتر «مریم وحیدنیا»: اول اینکه در مباحث انسان شناسی باور داریم انسان موجودی ابزارساز براساس نیازهاست. اما در دنیای امروز ابزارها انسان را به دنبال خود می‌کشند.

دوم کرونا بود که فرصتی ایجاد کرد تا انسان‌ها حتی آنهایی که نگاهی به سمت تکنولوژی نداشتند به سمت ابزارها حرکت کرده و به عبارتی حتی افراد مسن و پدر بزرگ و مادربزرگ‌ها به این سمت حرکت کرده و فرهنگ ایجاد شد.

فرهنگ یک جور عامل ارتباط است. همان چیزی که انسانها را پیوند می‌دهد. الان اگر ما نتوانیم تطبیق پیدا کنیم، خیلی راحت موقعیت‌های آن را از دست می‌دهیم. طبیعتاً تفکر اصلاح شده و ابزار فراهم شده. امارات متحده عربی کاملا تطبیق یافته، عربستان آماده پیوستگی، ایران با توجه به نوسانات زیرساختی تا حدودی عقب مانده است.

سوال: آقای دکتر فرامرزی، اجبار به استفاده از گوشی هوشمند فرهنگ استفاده از آن را ایجاد کرد؟ آیا این بدان معناست که رابطه دو طرفه بوده و هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد؟

دکتر «صادق فرامرزی»: اصولاً استفاده درست از ابزار دیجیتال فرهنگ نیست. ما در عصر انقلاب صنعتی چهارم و پنجم هستیم. تصور نکنیم کرونا باعث تحول دیجیتال شده است، وقتی چنین اتفاقی افتاد (کرونا)، چگونگی مقابله با آن می‌تواند تحول را ایجاد کند. بر این اصل میزان انعطاف پذیری سازمان است که مطرح است. ما در دوره الکترونیک حق اشتباه نداشتیم، در حالی که در دوره دیجیتال این حق را داریم.

تحول دیجیتال ابعادی دارد که یکی از آنها ابزار است و اینجا بیشتر بحث دگردیسی است و همه ابعاد است که اهمیت دارد، خیلی مهم نیست کدام بر دیگری مقدم است؛ در واقع هر دو لازم و ملزوم هستند.

دکتر «علیرضا کوشکی»: محیط زندگی و اتفاقات، بر پذیرش انسان و انعطاف پذیری او بسیار اثر گذار است. کرونا قطعاً بر پذیرش ابزارهای دیجیتال اثر گذار بود.

سوال: متولی فرهنگ دیجیتال، لایه های ارشد سازمان است یا از بدنه و لایه های میانی نشات می‌گیرد؟ چه کسی متولی پیاده سازی فرهنگ دیجیتال است؟

دکتر «مریم وحیدنیا»: تفکر مدیریت خواسته یا همان خواسته‌های مدیران است که باعث می‌شود فرهنگ دیجیتال در سازمان پیاده سازی شود و این نیاز به یک سری مولفه‌های اولیه دارد که هیچ یک به تنهایی نمی‌تواند درست عمل کند. به عبارت بهتر تمامی مولفه‌ها، همچون خرید ابزار، اصلاح فرآیند و آموزش نیروی انسانی باید در کنار هم و کامل باشد تا فرآیند به درستی شکل گیرد و تحول دیجیتال ایجاد شود.

دکتر «صادق فرامرزی»: تحول دیجیتال از بحث‌هایی است که از مدیریت سازمان نشات می‌گیرد. اگر تغییر بزرگ و شگرفی در سازمان بخواهد اتفاق بیفتد و این تحول بخواهد پایداری داشته باشد و شفاف باشد، رهبران سازمان باید در موضوع کاملاً دخیل باشند. سازمان‌ها سایه بلند مدیرانشان هستند.

سوال: مدیر ارشد چه نقشی در سازمان می‌تواند ایفا نماید تا بتواند فرهنگ دیجیتال را در سازمان جاری سازد؟

دکتر «مریم وحیدنیا»: وقتی خود شخص مدیر مجری حرکت و نماد تغییر می‌شود، ناخودآگاه در پیاده سازی الگو می‌شود و به نوعی بقیه را همراه می‌سازد. مدیران مروجین هر نوع هدفی در سازمان هستند. نگاه‌ها در سازمان مشتری مدارانه است، در حالی که سرمایه سازمان منابع انسانی است.

دکتر «علیرضا کوشکی»: یک مدیر باید ویژگی‌هایی داشته باشد تا وجاهت لازم را برای جاری سازی اهداف کسب کند. مشروعیت که از طریق تجربه، تحصیلات، کارهای مرتبط کسب می‌شود و دوم محبوبیت. مدیرانی که مشروع و محبوب هستند، می‌توانند به عنوان عامل تغییر در حوزه دیجیتال به خوبی ایفای نقش نمایند.

دکتر «صادق فرامرزی»: به نظر می‌رسد فراتر از محبوبیت و مشروعیت، خواست مدیران است که می‌تواند موتور محرکه سازمان برای پیاده سازی اهدافی همچون تحول دیجیتال باشد.

سوال: بخش آموزش و بحث یادگیری چه کمکی به جاری سازی تحول دیجیتال یا فرهنگ دیجیتال در سازمان می‌نماید؟

دکتر وحیدنیا: آموزش لازم است ولی کافی نیست. اگر فرد آموزش دیده زمینه استفاده نداشته باشد صرفاً به‌دنبال محل‌های بهتر کاری برای استفاده از آموخته‌های خود خواهد بود. این یک پروسه هم سطح است که بحث‌های ابزار، آموزش و فرآیند و… باید در کنار هم قرار گیرد تا نتیجه اثر بخش باشد.

دکتر «صادق فرامرزی»: آموزشی که هدف مشخص داشته باشد، باعث می‌شود یک سازمان به سازمان خودیادگیرنده تبدیل شود. اشاعه دادن روش‌هایی که به مشارکت کارکنان بینجامد، حتی اگر در ظاهر نتیجه آن گفتن‌های مداوم باشد باز هم اثربخش است؛ چرا که زمینه‌سازی‌های لازم را در پس ذهن افراد به وجود می‌آورد.

دکتر «علیرضا کوشکی»: یادگیری در تعریف کلاسیک، عبارت از تغییر دائمی یا پایدار در رفتار است. در تعریف جدید یادگیری، اگر تغییر در رفتار داشتی باز هم چیزی یاد نگرفتی! تنها زمانی می‌توانیم بگوییم یادگیری اتفاق افتاده، که فرد بتواند بر روی دیگران هم اثرگذار باشد. تحول دیجیتال و یادگیری آن یک فرآیند جمعی است.