برنامه‌های غیرمتمرکز یا DApp چیست و چه کاربردهایی دارد؟
برنامه‌های غیرمتمرکز یا DAppها اساساً نسخه‌های مبتنی بر قرارداد هوشمند روی بلاکچین هستند که توسط شبکه اتریوم و دیگر شبکه‌ها رایج شده‌اند. این برنامه‌ها دقیقاً مانند برنامه‌های سنتی عمل می‌کنند ولی در دنیایی غیرمتمرکز.
DAppها راهی برای تعامل با امور مالی و شخصی هستند. وقتی به امور مالی سنتی فکر می‌کنید، اغلب وام‌دهی، استقراض، پس‌انداز و نهادهای مشابه به ذهن می‌رسد. هر یک از اینها، توسط یک مقام مرکزی مانند بانک‌ها یا سایر مؤسسات مالی تأمین می‌شود.
اما وقتی صحبت از آینده امور مالی می‌شود، بسیاری ارزهای دیجیتال و بلاکچین را نماینده آن می‌دانند. در این صورت، وظایف مالی ساده مانند وام در یک دولت غیرمتمرکز چگونه کار می‌کنند؟
در این مقاله، به سوال DApp چیست پاسخ می‌دهیم و به بررسی مفهوم و ویژگی‌های اصلی DAppها می‌پردازیم. همچنین، معماری و زیرساخت‌های لازم برای توسعه و اجرای DAppها مورد بررسی قرار می‌گیرند. علاوه بر این، مزایا و چالش‌های مرتبط با استفاده از DAppها در صنایع مختلف مورد بحث قرار می‌گیرند.
برنامه غیرمتمرکز یا DApp چیست؟
برنامه‌های غیرمتمرکز یا dApps، برنامه‌های نرم‌افزاری هستند که به جای اجرا روی یک سیستم واحد، روی یک شبکه بلاکچین یا شبکه همتا به همتا (P۲P) از کامپیوترها اجرا می‌شوند. بنابراین، DApps (Decentralized Application) خارج از حیطه اختیار و کنترل یک مقام واحد هستند و این برنامه‌ها می‌توانند برای اهداف مختلفی طراحی شوند.
برنامه‌های غیرمتمرکز یا DAppها اساساً برنامه‌هایی هستند که روی بلاکچین و قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند و توسط شبکه اتریوم رایج شده‌اند.
برای درک بهتر عملکرد برنامه‌های غیرمتمرکز، ابتدا باید با ساختار آنها آشنا شویم. برنامه‌های غیرمتمرکز مانند برنامه‌های وب معمولی، از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند: فرانت‌اند (Front-End) و بک‌اند (Back-End).
فرانت‌اند بخشی از برنامه یا وب‌سایت است که کاربر آن را مشاهده و با آن تعامل می‌کند. این بخش شامل رابط کاربری گرافیکی، طراحی ظاهر برنامه، منوها و روش‌های دریافت دیتا، متن، تصاویر و ویدیوها است. به طور کلی، فرانت‌اند مسئول نمایش اطلاعات به کاربر و دریافت ورودی است.
بک‌اند بخشی از برنامه است که در پشت صحنه عمل می‌کند و مسئول پردازش و مدیریت داده‌ها، ارتباط با بانک‌های اطلاعاتی، اجرای قراردادهای هوشمند و انجام عملیات مربوط به منطق کسب و کار است. بک‌اند مسئول ارتباط با شبکه بلاکچین و اجرای قراردادهای هوشمند روی آن است.
در کل، برنامه‌های غیرمتمرکز با ترکیب این دو بخش، به کاربران امکان می‌دهند به صورت مستقیم و بدون واسطه با بلاکچین تعامل کنند و تراکنش‌های مالی و دیگر عملیات را انجام دهند.
ویژگی‌های برنامه‌های غیر متمرکز یا DApp چیست؟
DAppها ویژگی‌هایی دارند که در این بخش برخی از آنها را معرفی می‌کنیم:
1- منبع باز (Open-Source) هستند: یک DApp باید دارای کد منبع باز باشد و بدون دخالت شخص ثالث کار کند. انجام هرگونه تغییر در عملکرد چنین برنامه‌هایی منوط به اجماع و تصمیم‌گیری غالب کاربران است.
2- غیرمتمرکز (Decentralized) هستند: تمام اطلاعات باید در یک شبکه بلاکچین در دسترس عموم نگهداری شود و امکان دستکاری یا تغییر داده‌ها در آن وجود ندارد؛ بنابراین، کنترل برنامه دست هیچ نهاد یا سازمان مرکزی نیست.
3- سیستم پاداش‌دهی دارند: DAppها باید نوعی رمزارز برای دسترسی داشته باشند و باید به مشارکت کنندگان در توکن مذکور، مانند ماینرها و سهامداران یا همان استیک کنندگان، پاداش دهند.از DApp استفاده کنیم؟
مزایای استفاده از DApp چیست؟
تمرکززدایی مزایای مختلفی را نسبت به برنامه‌هایی که در یک شبکه متمرکز اجرا می‌شوند، ارائه می‌دهد. اپلیکیشنی مانند Venmo به شخص اجازه می‌دهد برای هر کسی پول بفرستد، اما انتقال آن وجوه به حساب بانکی هزینه‌ای دارد. به علاوه، انتقال فیات اغلب، روزها طول می‌کشد تا به مقصد برسد.
ارسال پول از طریق یک برنامه غیرمتمرکز به این معنی نیست که به هیچ هزینه‌ای نیاز نیست و یا هزینه بسیار کمی برای پرداخت نیاز است. این مورد باعث صرفه‌جویی در هزینه کاربران می‌شود و با توجه به اینکه تراکنش‌های غیرمتمرکز تقریباً فوری هستند، در زمان صرف شده نیز صرفه جویی می‌شود.
یکی از مزایای اصلی DAppها، شفافیت بالا است. به دلیل استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوشمند، تمامی تراکنش‌ها و عملیات در DApps به صورت عمومی و قابل رویت برای همه شرکت‌کنندگان در شبکه قابل مشاهده است. همچنین، به دلیل عدم وجود یک نقطه برای حفظ اطلاعات، DApps مقاومت بالایی در برابر حملات سایبری دارند.
یکی از ویژگی‌های بلاکچین، غیرقابل تغییر بودن داده‌ها است. هرگونه تغییر در بلاکچین باید توسط اکثریت شبکه تأیید شود، که این امر امکان تقلب و تغییر داده‌ها را به شدت کاهش می‌دهد. DAppها روی سرورهای غیرمتمرکز اجرا می‌شوند. مزیتی که پلتفرم‌های غیرمتمرکز دارند این است که در برابر انواع حملات آسیب‌پذیر نیستند، زیرا هیچ وسیله فیزیکی برای هدف‌گیری وجود ندارد. این مورد نه تنها شبکه را ایمن‌تر می‌کند، بلکه به این معنی است که هیچ خرابی وجود ندارد. دسترسی به این برنامه‌ها همیشه امکان پذیر است.
DApps بر اساس قراردادهای هوشمند کار می‌کنند و نیازی به واسطه‌گرهای مرکزی ندارند. این مورد به کاربران امکان می‌دهد به صورت مستقیم و بدون واسطه‌گر با یکدیگر تعامل کنند و تراکنش‌های مالی را انجام دهند. DApps به کاربران امکان می‌دهند به صورت آزاد و بدون محدودیت از آنها استفاده کنند. هیچ کسی نمی‌تواند دسترسی به DApps را محدود کند یا آنها را غیرفعال کند.
معایب استفاده از DAppها
در حالی که برنامه‌های غیرمتمرکز ممکن است آینده‌ای عاری از شرکت‌ها را ارائه دهند، در حال حاضر برخی از مسائل عمده وجود دارد که صنعت برای حل آنها تلاش می‌کند.
برای یکی، فقدان یک مرجع مرکزی ممکن است به معنای کندتر به‌روزرسانی‌ها و تغییرات پلتفرم باشد. از این گذشته، یک طرف می‌تواند به سادگی برنامه خود را هر طور که می‌خواهد به روز کند. با این حال، یک DApp به اجماع اکثریت از سوی حاکمیت فعلی نیاز دارد – حتی برای یک رفع اشکال جزئی. این ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد، زیرا کاربران در مورد جوانب مثبت و منفی هر گونه بهبود بحث می‌کنند.
همچنین، DAppها به یک پایگاه کاربری با اندازه معقول نیاز دارند تا به درستی کار کنند. آنها برای تعامل به نودها، حاکمیت و کاربران نیاز دارند. با این حال، دسترسی به DAppها در این مرحله اولیه می‌تواند بسیار دشوار باشد و بسیاری از آنها پشتیبانی مورد نیاز خود را نمی‌بینند.
در آینده، برای دسترسی به یک DApp ممکن است به یک بار دانلود نیاز باشد. اما در حال حاضر، کاربران باید یک مرورگر پشتیبانی شده از DApp را دانلود کنند، رمزارز مورد نیاز را به کیف پول ارسال کنند و از آنجا تعامل داشته باشند. در حالی که کاربران فناوری نباید با این مورد مشکلی داشته باشند و اکثریت قریب به اتفاق مردم نمی‌دانند از کجا شروع کنند.
کاربرد برنامه‌های DApp در مسائل مختلف
در حالی که بیت کوین اولین شبکه بلاکچین است، این فناوری بسیار بیشتر از یک تراکنش مالی ساده تکامل یافته است. زمانی که ویتالیک بوترین و همکارانش اتریوم را در سال 2013 معرفی کردند، توجه آنها به ایجاد روشی برای گسترش زندگی غیرمتمرکز بود. بوترین یک اینترنت مبتنی بر بلاکچین را متصور بود که در آن کاربران به جای شرکت‌ها کنترل داشتند؛ این بدان معناست که هر طرف می‌تواند بدون واسطه معامله کند و نیاز به پلتفرم‌های متمرکز را از بین ببرد.
برخی از کاربردهای DApp در زیر بیان می‌شود:
سرمایه گذاری
وام دهندگان و وام گیرندگان می‌توانند از DAppها برای انجام معامله خود استفاده کنند. در بانک‌ها، وام دهندگان بر اساس پول ذخیره شده خود، نرخ‌های بهره خاصی را دریافت می‌کنند. هرچه یک فرد بیشتر پس‌انداز کند، بانک می‌تواند بیشتر وام دهد و هر دو طرف از نظر سود بیشتر درآمد دارند. در یک DApp، وام دهندگان 100٪ سود خود را به دست می‌آورند، زیرا هیچ واسطه‌ای برای پرداخت وجود ندارد.
رسانه‌های اجتماعی
کاربران از DAppهای رسانه‌های اجتماعی بهره زیادی خواهند برد. اول از همه، کسی نیست که پست‌ها را سانسور کند، یعنی آزادی بیان در همه جا می‌باشد. با این حال، اگر برخی از پست‌ها مشکل ساز شوند، انجمن می‌تواند به حذف آنها رأی دهد.
اینفلوئنسرها نیز می‌توانند درآمد بیشتری داشته باشند. در پلتفرم‌های سنتی، شرکت از تمام بازدیدهای سایت درآمد تبلیغاتی به دست می‌آورد و نویسنده از نظر مالی هیچ چیز دریافت نمی‌کند.
شبکه‌های اجتماعی DAppها ممکن است یک سیستم انعام داخلی با استفاده از توکن خود داشته باشند و کاربران می‌توانند تبلیغات را اجرا و پرداخت‌های کامل خود را دریافت کنند، نه اینکه شرکتی در این مورد کوتاهی کند.
بازی
در حال حاضر، بازی‌ها برای رشد به ده‌ها ساعت سرمایه‌گذاری روی یک شخصیت نیاز دارند – شخصیتی که احتمالاً پول واقعی روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
DAppها راه حل جالب‌تری از نظر ارزش ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، یک بازی مانند CryptoKitties را در نظر بگیرید. بازیکنان دارایی توکن شده را به دست می‌آورند، در این مورد، یک گربه با گذشت زمان رشد می‌کند و اگر به درستی بزرگ شود ارزش آن افزایش می‌یابد. یک کاربر می‌تواند آن گربه را در ازای هر چیزی که می‌خواهد معامله کند، با این فرض که خریداری وجود دارد که هزینه آن را پرداخت می‌کند.
به‌علاوه، برخی از گربه‌ها می‌توانند با گربه‌های دیگر زاد و ولد کنند و یک گربه حتی کمیاب‌تر و ارزشمندتر ایجاد کنند. بازیکنان می‌توانند گربه‌ها را مبادله یا جمع آوری کنند و هر کاری که می‌خواهند با این حیوانات خانگی توکن شده انجام دهند.
رأی گیری و حکومت
به لطف قراردادهای هوشمند (یک DApp رأی‌دهی)، جامعه می‌تواند به لیستی از پیشنهادات رأی دهد. سپس، آنها می‌توانند یک چارچوب زمانی، مثلاً 24 ساعت، برای کاربران تعیین کنند تا رأی خود را با توکن‌ها به اشتراک بگذارند. این امکان مشارکت را برای همه فراهم می‌کند و به هر کسی اجازه می‌دهد تا در آن زمان به صورت ناشناس رأی دهد.
آرا در یک شبکه غیرمتمرکز ذخیره می‌شود و آنها را تغییرناپذیر و غیرقابل دستکاری می‌کند. به‌علاوه، قراردادهای هوشمند می‌توانند به رأی‌دهندگان با یک توکن مرتبط برای تلاش‌هایشان پاداش داده و افراد بیشتری را نسبت به قبل تشویق کنند تا رأی دهند.
هدف این مقاله، ارائه یک مقدمه جامع و مفید درباره DApps بوده تا خوانندگان با مفاهیم اساسی و کاربردهای این فناوری آشنا شوند. این مقاله می‌تواند به عنوان یک منبع برای تحقیقات بیشتر در زمینه DAppها و همچنین برای توسعه‌دهندگان و علاقه‌مندان به این حوزه مفید باشد.
