ایران درودی، خالق تصاویری از کمال و اعتلا
مفتخرم نامم ایران است، وصیت کرده‌ام روی سنگ قبرم فقط نام «ایران» را بنویسند، برایم خوشحال باشید و دعا کنید موزه‌ام را ببینم.
زندگی ایران درودی در کلمه”نقاشی” خلاصه میشد! تا جایی که می.گوید: فکر می‌کنم من نقاشی را انتخاب نکردم، نقاشی من را انتخاب کرده است. شبی که مادرم را به خاک سپردم هم نقاشی کردم.
به گزارش ایران دکونومی، ایران درودی بانوی هنرمند ایرانی است که عشق به هنر جزئی جدایی ناپذیر از تمام آثار و تک به تک انتخاب‌های زندگی‌اش بوده است. ایران درودی متولد 11 شهریور 1315 در مشهد، نقاش و فیلمساز بود.
پیش‌تر آنتونیو رودریگز نقاش شناخته شده مکزیکی، درودی را یکی از چند نقاش بزرگ جهان در قید حیات خوانده بود.
زندگینامه ایران درودی
ایران دَرودی (Iran Darroudi) به عنوان فرزند دوم خانواده از پدری اهل خراسان و مادری قفقازی به دنیا آمد و تنها یک خواهر بنام پوران دارد که بعدها طراح لباس شد. پدر و مادرش بعد از انقلاب کبیر و تشکیل کشور شوروی، از قفقاز به ایران مهاجرت کردند. پدرش تحصیل‌کرده رشته معماری در روسیه بود و کلکسیون آثار نقاشی نقاشان بزرگ روسیه را داشت و مادرش نوازنده دلی پیانو بود.
یکسال بعد از به دنیا آمدن ایران، پدرش تجارت خانه‌ای در هامبورگ آلمان افتتاح کرد و راهی این کشور شد.
در سال 1316 ایران 1 ساله بود که با مادر و خواهر بزرگترش (پوران) راهی اروپا شد که به پدر که در شهر هامبورگ تجارت‌خانه‌ای دائر کرده بود، بپیوندند. این خانواده زندگی بی دغدغه‌ای را در آن سال های قبل از طوفان در کنار یکدیگر سپری می‌کردند. اما طولی نکشید که شعله‌های جنگ، اروپا را به آتش کشید و بمباران‌های شبانه شهر هامبورگ را به لرزه درآورد. با این حال اقامت آنها تا مدتی بعد از جنگ هم ادامه پیدا کرد، پدر ایران درودی به سختی می‌توانست جنگ را جدی بگیرد و ادامه یافتن آن را باور نداشت. اوضاع را طوری دید که در کمتر از یک ساعت تصمیم گرفت به ایران بازگردد و به این ترتیب، در سال 1319 و زمانی که ایران 4 ساله بود، دوباره با خانواده به ایران و مشهد بازگشتند. در نهایت با ورود متفقین به ایران، پدرش به خاطر تجارتی که با آلمانی‌ها داشت دستگیر و مدتی به جزیره خارک تبعید شد.
شروع حرفه نقاشی
پدر ایران فارغ التحصیل رشته معماری از دانشگاه مسکو و علاقه‌مند به هنر بود و همین موضوع زمینه‌ساز آشنایی ایران با دنیای هنر را فراهم کرد. ایران از کودکی علاقه خود را به نقاشی بروز می‌داد و همین شد که بعد از تمام شدن تحصیلات متوسط به دانشکده هنرهای زیبای پاریس (بوزار) رفت، تاریخ هنر را در لوور پاریس و دوره ویترای را در آکادمی سلطنتی بروکسل گذراند. از آن زمان بود که آثار ایران درودی خلق شد.
درودی در سال 1333، وقتی 18 ساله بود، بعد از پایان تحصیلات متوسط برای تحصیل در دانشگاه بوزار پاریس نزد خواهرش رفت.
ایران درودی سال 1339 وقتی 24 ساله بود به ایران بازگشت و در تالار فرهنگ تهران اولین نمایشگاه نقاشی خود را برپا کرد.
از سال 1340 تا 1346 با ماجراجویی به سر برد. او سپس برای شفاف کردن رنگ‌های نقاشی دوره ویترا را در آکادمی سلطتنی بروکسل (بلژیک) گذراند و در مدرسه لور فرانسه تاریخ هنر را آموخت. برای یادگیری تهیه کنندگی و کارگردانی هم مدتی عازم انستیتوی RCI نیویورک شد.
پس از بازگشت به ایران، به خاطر تحصیلات فیلمسازی به عنوان نفر 46 ام به استخدام تلویزیون درآمد و در مدت شش سال 80 فیلم مستند از هنرمندان ایران و جهان ساخت.
او سپس به عنوان استاد افتخاری برای تدریس به دانشگاه صنعتی شریف دعوت شد و تدریس تاریخ و شناسایی هنر را برعهده گرفت.
ازدواج ایران درودی
ایران درودی بعد از نمایش آثارش در گالری‌های گوناگون، برای آموختن کارگردانی و تولید برنامه‌های تلوزیونی به انستیتو آر.سی.ال نیویورک رفت و در آنجا با پرویز مقدسی که در زمینه کارگردانی سینما و تلویزیون تحصیل می‌‌کرد، آشنا و در زمستان سال 1346 وقتی 30 ساله بود، در نیویورک با پرویز مقدسی ازدواج کرد. آن دو عاشقانه یکدیگر را دوست داشتند. چندى بعد درّودی به همراه همسرش به ایران بازگشت و در سازمان تازه تاسیس تلویزیون در سمت تهیه کننده و کارگردان برای مدت 6 سال به فعالیت پرداخت. که نتیجه فعالیت این سال‌ها تهیه و کارگردانی 80 فیلم مستند تلویزیونی از هنرمندان ایران و جهان بود. نتیجه این آثار، این بود که از جانب دانشگاه صنعتی شریف از درودی دعوت به عمل آوردند تا به عنوان استاد افتخاری به تدریس تاریخ و شناسایی هنر بپردازد.
زندگی این زوج 18 سال بعد در سال 1364 با مرگ زود هنگام مقدسی به پایان رسید و او را به مدت 3 سال عزادار کرد. ایران درودی اینچنین می‌نویسد: «آسمان و زمین نقاشی‌هایم را یخ فرا می‌گیرد، حتی خورشید یخ می‌بندد تا فاجعه را اعلام کند.»
نخستین اثر درودی پس از مرگ همسرش «عروج پرویز» بود، به طوری که به گفته خودش: پس از مرگ پرویز یخ‌ها و قندیل‌های یخ، نقاشی‌هایم را فرا گرفتند. درودی در مصاحبه دیگری در این باره میگوید: «در این دوره بود که معنی اشعار مولانا و عطار را درک کردم. به عبارتی با این اتفاق دردناک بود که ابعاد و ارزش معنوی این اشعار را به‌درستی درک کردم. تا اتفاقاتی از این دست پیش نیاید که همچون آوار بر سر انسان فرو ریزد، انسان ظرفیت شناخت این‌گونه مفاهیم را به دست نمی‌آورد.
تأثیر پرویز مقدسی بر زندگی ایران درودی
درودی میگوید: آزادگی و بلند نظری پرویز در رشد فکری و نحوه دیدم به زندگی، تأثیر مهمی داشت و نهایتاً بر نقاشی‌هایم اثر گذاشت.
او حتی بوم‌های مرا می‌ساخت، نمونه کامل یک مرد خوب ایرانی بود با خصیصه‌های کم نظیر، آزاده، گشاده دست، مهربان و…
داستان نقاشی «نفت» ایران درودی چیست؟
در سال 1347 بود که شرکتی به نام آی تی تی (ITT)، که لوله کشی نفت آبادان به ماهشهر را انجام داده بود، افرادی را به ایران فرستادند تا هنرمندی را از بین تعدادی از هنرمندان منتخب برگزینند تا تابلویی از این لوله کشی‌ها بکشد. این گروه بعد از دیدن چندین اثر از مابقی هنرمندان به سراغ آتلیه کوچک ایران که در آن زمان در حال تکمیل اثر بزرگ خود به نام “رستاخیز” بود، رفتند. در آن زمان همسر ایران درودی برای راه‌اندازی تلویزیون بندرعباس به آنجا رفته بود که همان شب با ایران تماس گرفتند و به اون گفتند که از بین چندین هنرمند برای کشیدن این تابلو انتخاب شده است. به مناسبت این موضوع برای او در هتل هیلتون میهمانی برپا کردند.
همان شب بعد از میهمانی قرراداد را جلوی ایران گذاشتند. شرایط قرارداد به این شکل بود که تعدادی عکاس میفرستند تا از مرحله به مرحله کشیده شدن نقاشی عکس‌برداری کنند. در مدت زمان یک ماهه‌ای که در اختیار او قرار می‌گیرد، اگر نقاشی باب میل نبود باید نقاشی دیگری کشیده شود. ولی ایران اینچنین پاسخ می‌دهد: «نیازی نیست عکاس بفرستید من تعداد زیادی نقاشی با موضوع نفت نقاشی خواهم کرد و تابلویی که چاپ خواهد شد تابلویی است که من انتخاب خواهم کرد.» او میگوید به اهمیت انتشار تابلویی با عنوان «نفت ایران» در مطبوعات مهم دنیا پی برده و از رسالتی که به من واگذار میشد، آگاه بودم.
در یک لحظه تصمیم گرفتم تمام امتیازهای مادی این کار را زیر پا بگذارم و روی حق انتخاب اثر پافشاری کنم. بنابران با پذیرش این شرط، قرارداد دوباره نویسی و این قرارداد به مهم‌ترین قرارداد زندگی ایران تبدیل شد. نام این اثر را احمد شاملو “رگهای زمین، رگهای ما” انتخاب کرد. که چند ماه بعد این اثر با تیراژ چند میلیونی در دو صفحه رنگی همراه با نوشته‌ای از خود ایران درودی در مطبوعات مهم و معتبر دنیا از جمله «لایف»، «تایم»، «نیوزویک»، «نیوزفرانت» و بسیاری دیگر انتشار یافت.
این چنین شد که ایران درودی در سن 32 سالگی به شهرت جهانی دست پیدا کرد، ولی از صبح روز بعد این ماجرا مجدداً ساعت 8 صبح سر کار خود در تلوزیون حضور پیدا کرد، می‌دانست عشقش به ایران و خاک وطنش اجازه نمی‌دهد ایران را ترک کند، زیرا که خاک این وطن است که منبع الهام اوست.
چاپ کتاب آثار
ایران درودی در بیش از ۶۳ نمایشگاه انفرادی و بیش از ۲۵۰ نمایشگاه گروهی در ایران و سراسر جهان، آثار خود را به دید عموم گذاشت و با نوشتن کتاب «در فاصله دو نقطه» به نویسندگی نیز روی آورد.
در سال 1352 کتاب آثار درودی به سه زبان با مقدمه‌ای از «اندره مالرو»، نویسنده و سیاستمدار فرانسوی و «ژان کوکتو» شاعر و نقاش فرانسوی و شعری از «احمد شاملو» و پیشگفتاری از «هوشنگ طاهری» در تهران منتشر شد.
مرگ عزیزان
آخرین نمایشگاه درودی قبل از انقلاب سال 1357 برگزار شد و بعد از انقلاب 14 سال طول کشید تا در سال 1371 بتواند در مجموعه آزادی آثارش را به نمایش بگذارد.
او در دوران بعد از انقلاب بیشتر در فرانسه به سر برد و کمتر به ایران آمد؛ چرا که در این سال‌ها پدر، همسر و هوشنگ طاهری همسر خواهر و عموی او در فاصله هفت سال فوت کردند.
سبک آثار ایران درودی
برخی منتقدان، سبک درودی را در حد فاصل بین سورئالیسم و سمبولیسم توصیف می‌کنند و برخی دیگر هر دو را درست می‌دانند. به گمان عده‌ای دیگر او پیرو مکاتب متعارف نیست؛ بلکه به نوعی اصالت سبکی رسیده و شیوه هنری وی ایران درودیسم است. درودی از طبقه‌بندی شدن در چارچوب‌ها و سبک‌ها گریزان بود. زیرا ضمن ترسیم جهان، تصاویر ذهنی و رویاهای بلندپروازانه خود در میان گل‌هایی روییده و دورنماهای غریب نورانی، مفاهیم برخاسته از فرهنگ خود را بیان می‌دارد که درک آن در هیچ قالبی نمی‌گنجد. ایران درودی تنها زن از مشرق زمین است که شاگرد مستقیم سالوادور دالی به‌شمار می‌آید؛ اگرچه سبک وی در نقاشی تا اندازه زیادی از نگره‌های مطلق گرا و نسبی گرا گذر کرده و به سوی نوعی نگاه بسیط و عمیق‌گرا در حرکت بود. بیشتر مناظر در آثار درودی، حاشیه کویر و گل‌هایی خاص با دیوارهایی شیشه‌ای و افق است که به آثار وی فضایی خاص و عمیق بخشیده‌اند.
مرواریدهایی که ایران درودی در بسیاری از تابلوهایش کشیده، یادگار خواهر او هستند، که مروارید دوز قابلی بود و گل‌ها نیز نماد مردم هستند.
مبارزه با سرطان
درودی از سال 1378 مبتلا به سرطان شد اما هیچگاه آن را جدی نگرفت. درودی می گوید: سرطان معجزه زندگی من بود که زنده بودن را یادآوری کرد و هر ثانیه‌ام را لبریز از عشق کرد. هر اثری که می‌کشم من را به حالت عرفانی می‌برد و نقاشی‌هایم به گونه‌ای ترجمان و تصویر دنیای ذهنیات من هستند، این چیزی است که من را بعد از 23 بار جراحی سرپا نگه داشته است.
وصیت نامه ایران درودی
مفتخرم نامم ایران است، وصیت کرده‌ام روی سنگ قبرم فقط نام «ایران» را بنویسند ، برایم خوشحال باشید و دعا کنید موزه‌ام را ببینم. درست است که زندگی سختی داشته و عزیزانم را از دست دادم، اما با عشق زندگی کردم و توانستم ظرفیت دوست داشتن را داشته باشم، به همین خاطر بعد از مرگم هیچگاه برایم ناراحت نباشید.
ایران درودی نقاش برجسته ایرانی، در نهایت بعد از 22 سال مبارزه با بیماری سرطان روز 7 آبان 1400، در سن ۸۵ سالگی در آی‌سی‌یو بیمارستان دی تهران دار فانی را وداع گفت. ایشان دو ماه قبل از آن نیز در حالی که ویروس کرونا ریه و دستگاه گوارش وی را درگیر کرده بود، آنرا شکست داد.
ایران درودی از نگاه برخی منتقدان
آندره مالرو: برای خانم ایران درّودی «کوشش برای آگاه کردن انسان‌ها از عظمتی که در آنهاست و از آن بی‌خبرند»
ژان کوکتو: ایران درّودی عزیزم
گمان می‌کنم من از جمله معدود افرادی باشم که از گم شدن در میان دالان‌های پیچ در پیچی که نقاشانی بیشمار با چشمی پر از بیم و امید در آنجا به دنبال می‌نوتور می‌گردند، ترسی ندارند. نقاش، دانسته یا ندانسته همیشه تصویر شخص خود را می‌کشد؛ زیرا شکلهای زندگی کاری با زندگی شکل‌ها ندارد، و این زندگی شکل‌ها جدا از پدیده «شبیه‌سازی» پرورده می‌شود. مدل فقط بهانه‌ای بوده‌است و نبودن مدل، نقاش را به مظهر مدل نزدیک می‌کند، که چیزی نیست مگر همان نیروی ژرف و نهفته‌ای که در درون ما جای دارد و هنرمند جز ترجمان آن، جز واسطه احضار آن نیست.
لوتن، شاعر و منتقد بلژیکی
ایران درّودی نشانی از ایران است. به یقین رنجی شعله‌ور اما خموش عمق اندوه خود را در انوارش ابراز نمی‌دارد. داشتن چنین نگاه نافذی به‌طور حتم مستلزم اندوختن تجربه‌ای است فراوان که‌گاه می‌بایست آنها را با سعه صدر پذیرفت و حفظ کرد. بنگرید، این نگاه نافذ را در آثار این نقاش والا، هنرمند واقعی و در یک‌کلام مرید واقعی هنر اصیل، که آثارش مملو از هیجان است و واژه خدایی بودن را توصیف می‌کند و من او را خانم ایران درودی می‌نامم.
کتاب ها
● آثار ایران درّودی – 1352
● زندگینامه «در فاصله دو نقطه…!» – 1376
● آثار نقاشی «چشم شنوا» – 1383
نمایشگاه های انفرادی ایران درودی
● مرکز هنرهای میامی بیچ – 1337
● دانشگاه کلمبیا، آمریکا – 1337
● هتل «هیلتون»، تهران – 1338
● «تالار فرهنگ»، تهران – 1338
● «انجمن ایران و آمریکا»، تهران – 1338
● «تالار فرهنگ»، ایران – 1340
● موزه «ایکسل»، بروکسل – 1342
● گالری «سنتاماریا پیزا»، میلان – 1343
● گالری «بورخس»، تهران – 1343
● «انجمن ایران و آمریکا»، تهران – 1344
● گالری «نگار»، تهران – 1348
● هتل «هیلتون»، تهران – 1349
● دانشگاه «صنعتی شریف»، تهران – 1349
● انستیتو «گوته»، تهران – 1351
● گالری «اسپس 2000» نیویورک – 1352
● انستیتو «گوته»، شهرهای ایران – 1352
● گالری «دروآن»، پاریس – 1352
● گالری «آرتیوم آرتیست»، ژنو – 1352
● گالری «21»، زوریخ – 1353
● «شرکت ملی نفت ایران»، آبادان – 1353
● دانشگاه «فردوسی» مشهد – 1353
● گالری «دروّدی»، تهران – 1354
● گالری «دروآن»، توکیو – 1354
● گالری «لاگالریا»، مکزیکوسیتی – 1354
● گالری «اریتاژ»، تورنتو – 1355
● موزه «هنرهای زیبا»، مکزیکوسیتی – 1355
● دانشگاه «فردوسی» مشهد – 1355
● دانشگاه اصفهان – 1355
● «شرکت ملی نفت ایران»، آبادان – 1355
● «تلویزیون ملی ایران»، شیراز – 1355
● گالری «الکساندر»، تهران – 1355
● «باشگاه نخست‌وزیری» تهران – 1357
● هتل «اینترکنتینتال»، ژنو – 1357
● گالری «موت»، ژنو – 1356
● گالری «بایول»، پاریس – 1366
● سالن «رولان گاروس»، پاریس – 1367
● استودیو «کیو»، نیوجرسی – 1367
● گالری «آرت دکور»، واشینگتن – 1367
● «فرست کردیت بانک»، لس آنجلس – 1368
● مرکز فرهنگی «M.O.R.C. A» پاریس – 1370
● «بنیاد فرهنگی ایران»، دوسلدورف – 1370
● «مجموعه فرهنگی آزادی»، تهران – 1371
● گالری «سپهری»، تهران – 1371
● گالری «54» نیویورک – 1373
● «سازمان ملل»، نیویورک – 1373
● نگارخانه «برگ»، تهران – 1374
● گالری «حوریان» سانفرانسیسکو – 1378
● دانشگاه «ویرجنیاتک» آمریکا – 1378
● دانشگاه «U.C.L.A.» لس آنجلس – 1378
● «خانه هنرمندان»، تهران – 1381
● موزه «هنرهای معاصر»، اصفهان – 1381
● گالری «پگاه»، کرمان – 1382
● موزه «هنرهای معاصر»، تهران – 1387
● گالری «شیرین»، تهران – 1387
● «خانه هنرمندان»، تهران – 1392
● موزه «هنرهای معاصر» تهران – 1392
برای مشاهده آخرین اخبار اقتصادی کلیک کنید.
نویسنده: لیلا درخشان
ویراستار: تارا هدایتی
