مهین افشار؛ اولین زن تاجر ایرانی
به گزارش ایران دکونومی، تاریخ ایران با زندگی و سرنوشت شخصیت‌های برجسته آمیخته است که هر یک از آنها آجری بر دیوار تاریخ گذاشته‌اند و بسیاری تاریخ معاصر ایران را رقم زده‌اند. یکی از این افراد تأثیر‌گذار که باید بشناسید، مهین افشار است. بانویی که به عنوان اولین زن در سال 1336 کارت بازرگانی دریافت کرد و به تجارت پرداخت.
دوران کودکی مهین افشار
از دوران کودکی خانم افشار اطلاعات زیادی در دسترس نیست. آنچه مسلم است مهین افشار نوه ملک التجار و فارغ التحصیل مدرسه ژاندارک بود. افشار در 28 سالگی با مهندس افشار کارمند پتروشیمی ازدواج کرد. وی ابتدا منشی گروه «زنان ملیون» بود، کمی بعد از ازدواج تصمیم گرفت برای خود کسب وکاری راه بیاندازد و وارد کار تجارت شود. براساس آمار و منابع تاریخی، زنان حتی در دوره پرده نشینی نیز در عرصه اقتصادی وارد شده و سودهای کلانی به دست آورده بودند.
«مهین افشار» بخش زیادی از جهیزیه ای که از خانه «ملک التجار» به خانه شوهر آورده بود فروخت و با آن 40 هزار تومان پولی که برای گرفتن نمایندگی های فرنگی لازم داشت را تأمین کرد. مرحوم مهین افشار با سرمایه خود کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی ایران دریافت و در سال 1326 نام او به طور رسمی به عنوان اولین زن بازرگان در ایران ثبت شد.
افشار ابتدا نمایندگی شرکت هایی چون «یورماستر اندون و یوخ » دانمارک و کارخانه‌های آرو، سارازن، ساژ و اوهاندو بر آلمان را بر عهده داشت و کالاهای وارداتی او عبارت بودند از موتورهای دیزل، ژنراتور برق و ماشین های بزرگ و کوچک جوشکاری. خانم افشار به تدریج و با توسعه کارش در پنج بندر بزرگ دنیا چون آمستردام، نوتردام، لندن، نیویورک، لندن و آنتورب کارگزاری حمل و نقل دایر کرد. وی در کنار تجارت مدتی منشی گروه «زنان ملیون» بود و در دکوارسیون نیز مهارت داشت.
زنان تاجر
آمارهای رسمی و منابع تاریخی حاکی از آن است که، حتی زمانی که زنان نمی‌توانستند به طور رسمی فعالیت کنند، راه‌هایی برای تجارت پیدا می‌کردند و اغلب سود قابل توجهی به دست می‌آوردند. آمار تهران در دوره ناصرالدین شاه (1210-1275) نشان می‌دهد که تعداد زیادی از زنان دارای اموال قابل توجهی بودند. یکی از این نمونه‌ها همدم السلطنه (همسر ظل السلطان و کوچکترین دختر امیرکبیر) بود. او صاحب کاروانسرای ارامنه بود.
شاید مهمترین منبع در مورد زنان تاجر در قرن نوزدهم سرشماری نجم الملک در سال 1869 بود که بر اساس جنسیت و وضعیت اقتصادی منتشر شد. در این سرشماری از 14 هزار و 256 نفر ساکن تهران، 4 هزار زن دارای املاک بودند که تعدادی از آنها تاجر و کاسب به حساب می‌آمدند. یکی از همسران ناصرالدین شاه به نام انیس الدوله در بازار 9 مغازه داشت. نجم السلطنه، مادر محمد مصدق نیز دارای املاک بزرگی بوده و در خرید و فروش زمین فعال بود. نامه‌های او به برادرش فرمانفرما نیز نشان از چالش‌های پیش روی او در تجارت داشت. در اواخر عمرش حتی نمایندگی آسانسور دیبا را در ایران گرفت.
فخرالدوله امینی، دختر مظفرالدین شاه و مادر علی امینی، نه تنها دستی در تجارت داشت، بلکه با واردات اولین تاکسی به ایران، اولین سیستم تاکسیرانی کشور را راه اندازی کرد.
اتاق بازرگانی
اتاق‌های بازرگانی ایران و تهران از بدو تأسیس و در زمان عضویت مهین افشار، تغییرات زیادی را پشت سر گذاشته‌اند. انجمن وکلای بازرگانان در سال 1263 به عنوان اولین صنف بازرگانان ایران، تأسیس شد و پایه‌ای برای کلیه فعالیت‌های تجاری و حرفه‌ای بخش بازرگانی ایجاد کرد. این نهاد که توسط حاج محمدحسین امین الضرب تأسیس شد، نقش مهمی در پیدایش نهضت مشروطه نیز داشت. تا سال 1305 با همین نام فعال بود.
در 17 مهر 1305، نام اتاق به اتاق بازرگانان تهران تغییر یافت و در فهرست تشکل‌های زیرمجموعه وزارت بازرگانی به ثبت رسید که حاج امین اصفهانی به ریاست آن و حاج میرزا ابوطالب اسلامیه، میرزا عبدالحسین نیکپور، فقیه. التوجار، آقا میرزا علی محلوجی و آقا شیخ حسین حریری در هیئت نمایندگان آن حضور داشتند.
حاج امین اصفهانی تا سال 1331 ریاست آن را بر عهده داشت. در انتخابات بعدی برای اعضای اتاق، حاج حسین مهدوی فرزند امین الضرب به عنوان رئیس انتخاب شد، اما تنها یک سال در سمت خود باقی ماند و عبدالحسین نیکپور جایگزین وی شد. نیکپور تا سال 1335 این سمت را حفظ کرد. در زمان ریاست وی، اتاق بازرگانان بار دیگر تغییر نام داد و طبق کنوانسیون بین المللی اتاق بازرگانی نامیده شد.
از آنجا که اتاق بازرگانی از بخش بازرگانی ایران حمایت کرد. به همین دلیل صنعت گران نیز به تأسیس نهادی به نام اتاق صنایع و معادن سوق داده شدند. در سال 1336 پیش نویس طرح اتاق جدید در چندین نوبت به مجلس ایران ارائه شد. در همین زمان بود که مهین افشار درخواست عضویت در اتاق بازرگانی تهران را داد و راه را برای حضور زنان در بخش‌های رسمی اقتصادی کشور هموار کرد.
مشاهده و دانلود PDF گزارش
