چالش‌های پیش روی بودجه ۱۴۰۴: از ناترازی سوخت تا سیاست‌های ارزی

با نزدیک شدن به ارائه نخستین لایحه بودجه دولت چهاردهم به مجلس شورای اسلامی در دو تا سه ماه آینده، برخی چالش‌های عمده پیش روی تدوین‌کنندگان بودجه قرار دارد. این چالش‌ها شامل ناترازی سوخت، قیمت بنزین و گازوئیل، کسری بودجه، نرخ ارز و مسائل مالیاتی است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر اقتصاد کشور داشته باشد.

به گزارش ایران دکونومی، چند روز پیش نخستین جلسه ستاد تهیه و تدوین لایحه بودجه سال 1404 در سازمان برنامه و بودجه برگزار شد. در این جلسه، گزارش‌هایی از سوی معاونت هماهنگی برنامه، بودجه و نظارت درباره «ساختار تدوین لایحه بودجه سال 1404»، «جهت‌گیری‌های کلان بودجه 1404»، «تکالیف بودجه‌ای مندرج در برنامه هفتم پیشرفت» و «بخشنامه بودجه سال 1404» ارائه شد.

در هفته گذشته، جلسه کمیسیون هماهنگی و تلفیق لایحه بودجه سال 1404 در مجلس شورای اسلامی برگزار شد و گزارش‌هایی درخصوص درآمدهای مالیاتی، تحولات شاخص‌های جمعیتی، عملکرد مولدسازی، ساماندهی طرح‌های عمرانی و احکام تبصره‌های بودجه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. با توجه به روند گذشته، انتظار می‌رود که نخستین لایحه بودجه دولت چهاردهم در آذر ماه به مجلس ارائه شود و با برگزاری جلسات ستاد بودجه و ابلاغ بخشنامه بودجه 1404، فرایند تدوین لایحه به‌طور رسمی آغاز شده است.

یکی از تغییرات مهم در قانون بودجه 1401، حذف ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی بود که به یکی از چالش‌های بزرگ دولت سیزدهم تبدیل شد. این تغییر تأثیرات گسترده‌ای در اقتصاد کشور به همراه داشته و حساسیت‌ها درباره خروجی قانون بودجه بسیار بالا است. در این راستا، لایحه بودجه 1404 با چالش‌های جدی مواجه است که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.

چالش‌های کلیدی لایحه بودجه 1404:

1. ناترازی و کسری بودجه: ناترازی منابع و مصارف بودجه یکی از مشکلات اساسی نظام بودجه‌ریزی کشور در دو دهه اخیر بوده است. محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، از کسری حدود هزار همت خبر داده است. درآمدهای مالیاتی، تعرفه‌ای و واگذاری دارایی‌ها سه جزء اصلی منابع بودجه هستند که باید به دقت برآورد شوند تا از بیش‌برآوردی غیرواقعی و درآمدهای موهومی جلوگیری شود.
2. درآمدهای نفتی: درآمدهای نفتی کشور در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته و از 35 تا 50 میلیارد دلار رسیده است. این درآمدها به دولت کمک کرده‌اند تا از اقدامات اصلاحی پرهزینه مانند افزایش قیمت بنزین دوری کند. با این حال، نیاز به برآورد دقیق درآمدهای نفتی برای تدوین بودجه سال آینده به شدت احساس می‌شود، به‌ویژه با توجه به تأثیرات احتمالی انتخابات ریاست‌جمهوری پیشِ‌روی آمریکا بر فروش نفت و بازار جهانی.
3. سیگنال نرخ ارز: عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، خواستار تغییر در سیاست‌های ارزی دولت شده است. تغییرات در نرخ ارز واردات کالاهای اساسی و نرخ ارز نیمایی می‌تواند تأثیرات زیادی بر بودجه داشته باشد. افزایش نرخ ارز نیمایی ممکن است به‌سرعت بر محاسبات بودجه تأثیر بگذارد و تغییرات در نرخ ارز ترجیحی می‌تواند درآمدهای جدیدی برای دولت ایجاد کند و کسری ساختاری بودجه را کاهش دهد.
4. هدفمندی یارانه‌ها: تبصره هدفمندی یارانه‌ها شامل یارانه نقدی، یارانه کمک‌معیشتی و هزینه‌های خرید تضمینی گندم است. یکی از مسائل کلیدی، ناترازی سوخت، قاچاق بنزین و گازوئیل و واردات سالیانه بنزین به ارزش 2 تا 3 میلیارد دلار است که به تأمین مالی هدفمندی یارانه‌ها و کاهش کسری بودجه کمک می‌کند.
5. درآمدهای مالیاتی یا تورم‌زایی ارزی: دولت سیزدهم تأکید زیادی بر افزایش درآمدهای مالیاتی داشت و درآمدهای مالیاتی در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. با این حال، باید دید که آیا دولت جدید جهت‌گیری مالیات‌ستانی را تغییر خواهد داد و آیا برنامه‌ای برای مدیریت هزینه‌ها در صورت توقف روند فزاینده درآمدهای مالیاتی دارد یا خیر.
6. بازار بورس: بازار سهام از سال 1399 به این سو وضعیت ناپایداری را تجربه کرده است. مسائل مربوط به بهره مالکانه معادن، نرخ خوراک پتروشیمی و عوارض صادراتی از عوامل تأثیرگذار بر بورس هستند. با توجه به تأکید دولت چهاردهم بر حمایت از بازار سرمایه، باید دید که سیاست‌های جدید در لایحه بودجه 1404 چه تأثیری بر بازار بورس خواهند داشت.

با توجه به این چالش‌ها، انتظار می‌رود که لایحه بودجه 1404 تحت نظارت دقیق و برنامه‌ریزی ویژه‌ای تهیه و تدوین شود تا از مشکلات اقتصادی پیش‌رو جلوگیری گردد.

منبع : تسنیم