بررسی عملکرد اوپک در طی سال‌ها؛ از ظرفیت‌ها تا سیاست‌ها

به گزارش واحد ترجمه ایران دکونومی، اختلاف نظر و رویکرد رقابتی میان کشورهای عضو در نشست‌های اخیر اوپک، نگرانی‌هایی را در مورد اینکه آیا عربستان سعودی می‌تواند در ماه‌های آینده به استراتژی مدیریت بازار خود ادامه دهد یا خیر ایجاد کرده است.

با رسیدن سهم بازار اوپک پلاس به 53 درصد از تولید جهانی در پایان سال 2023 در مقابل 63 درصد ده سال پیش، سؤالاتی درباره چگونگی واکنش اوپک به تولید رو به رشد کشورهای غیر اوپک و شرکای آنها باقی مانده است.

نگاهی به گذشته اوپک

تا سال 2011، تولید اوپک تا حد زیادی خارج از انطباق بود. این گروه در آن زمان بیش از 60 درصد از بازار را در اختیار داشت و تنها تولیدکننده بزرگ دیگر روسیه بود. با رونق شیل آمریکا در 2011، تولید این کشور از میانگین 5 میلیون بشکه در روز از سال 2005 تا 2011 به 9.7 میلیون بشکه در روز در آوریل 2015 افزایش یافت.

اواخر سال 2014، برنت از بالای 100 دلار در هر بشکه به 50 دلار کاهش یافت. در واکنش، اوپک تولید را بالا برد و با هدف اعمال فشار نزولی بر قیمت‌ها به منظور کاهش تولید با هزینه بالاتر در ایالات متحده، تولید را به میزان 4 میلیون بشکه در روز از مارس 2014 تا نوامبر 2016 افزایش داد و به این ترتیب سهمیه‌ها نیز بالا رفت.

شکل گیری اوپک پلاس

قیمت برنت در اوایل سال 2016 به 28 دلار در هر بشکه رسید و تا دسامبر، عربستان سعودی که از کسری بودجه و مصرف ذخایر ارز خارجی رنج می‌برد، اوپک را مجبور کرد با ده کشور دیگر برای کاهش تولید شریک و اوپک پلاس را ایجاد کنند.

از آن زمان به بعد، پایبندی به این توافق در مقایسه با زمانی که اوپک به تنهایی بازار را مدیریت می‌کرد، بیشتر شده است. با این حال، این به ضرر عربستان سعودی و روسیه بود، چراکه بار عمده کاهش تولید را متحمل شدند.

مقایسه رویکرد اوپک در سال‌های 2014 و 2023

بازار نفت در پایان سال 2023 مشابه با سال 2014 بود، زیرا آخرین دور کاهش‌های داوطلبانه اوپک نتوانست قیمت نفت را افزایش دهد و اثربخشی اوپک در آینده را زیر سوال برد. گرچه این گروه به طور کلی تحت سهمیه خود تولید می‌کند، امارات متحده عربی و عراق اکنون به ترتیب 100 و 375 میلیون بشکه در روز بالاتر از سهمیه خود تولید می‌کنند.

این موضوع ممکن است باعث ایجاد فشار به گروه به لحاظ از دست دادن سهم بازار و کاهش نفوذ بر بازار در آینده شود؛ زیرا کشورهای غیراوپک پلاس مانند آمریکا، تولید خود را افزایش می‌دهند و این ممکن است نقطه عطفی باشد که باعث تغییر نسبتاً چشمگیر در سیاست شود. از طرف دیگر، با توجه به عدم اطمینان در اقتصاد جهانی، این گروه ممکن است منتظر بماند و سعی کند عرضه و تقاضا را به تعادل برساند.

سهم بازار اوپک پلاس

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) ظرفیت کلی تولید اوپک، اعم از تفاوت بین تولید فعلی و ظرفیت پایدار آن را در نوامبر 2023 میزان 5.16 میلیون بشکه در روز تخمین زد.

ظرفیت اوپک پلاس در حال حاضر 41.84 میلیون بشکه در روز است که به عنوان سطح تولید پایدار تعریف می‌شود و می‌تواند ظرف 90 روز حاصل شود. ظرفیت مازاد عربستان سعودی 3.16 میلیون بشکه در روز برآورد شده است؛ در حالی که امارات 0.96 میلیون بشکه در روز است. عراق می‌تواند 0.46 میلیون بشکه در روز را ظرف 90 روز به فروش برساند، اما تقریباً تمام این تولید در کردستان عراق است که با توقف خط لوله عراق-ترکیه متوقف شده است.

پتانسیل تولید اوپک پلاس و خطرات بازار نفت در 2024

نمی‌توان احتمال جدایی مجدد اوپک پلاس را رد کرد. با این حال، احتمال بیشتری وجود دارد که گروه با هم باقی بماند، ولی بخشی از اثربخشی خود را در افزایش قیمت‌ها، حداقل در میان مدت از دست بدهد. با پیش‌بینی کاهش رشد تولید خارج از اوپک و شرکای آن، اوپک پلاس ممکن است تصمیم به افزایش تولید برای فشار بر تولیدکنندگان غیراوپک پلاس بگیرد.

عربستان سعودی ممکن است مایل به کاهش بیشتر تولید نباشد تا به کشورهایی مانند امارات و عراق اجازه افزایش تولید بدهد. عربستان برای انسجام گروه ممکن است تولید بیش از سهمیه امارات را نادیده بگیرد، زیرا خروج امارات می‌تواند به سایر اعضا نشان دهد که اثربخشی اوپک پلاس به پایان رسیده است.

منبع: insight.factset