برآورد ارزش اکوسیستم استارتاپی ایران حداقل ۱.۲ میلیارد دلار
ارزش اکوسیستم استارتاپی ایران طبق گزارش چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال ایران ۱.۲ تا ۱.۶ میلیارد دلار برآورد شده است. نویسندگان این گزارش پتانسیل‌های زیادی برای اکوسیستم فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران برشمرده‌اند. در این گزارش نرخ نفوذ اینترنت موبایل ۱۱۶.۴ درصد محاسبه شده است.
به گزارش ایران دکونومی، در این گزارش اعلام شده است که ایران ۲۲۳ مرکز رشد، ۳۵۰ مرکز نوآوری، ۱۷۰ شتاب‌دهنده و ۵۰ پارک علم و فناوری دارد. علاوه بر این، اندازه بازار تجارت الکترونیکی در ایران به طور سالانه ۹۳۰ میلیون دلار تخمین زده شده است.
گزارش چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال ایران در تیر ماه سال جاری و در مراسم روز فناوری اطلاعات رونمایی شد. این گزارش، از پنج بخش کلی با عناوین «مسیر اقتصاد دیجیتال ایران»، «وضعیت ایران در خصوص پیش‌نیازهای توسعه اقتصاد دیجیتال»، «نقش دولت در تثبیت اکوسیستم دیجیتال»، «توسعه نوآوری و استعداد» و «توصیه‌های سیاستی» دسته‌بندی شده است.
عماد‌الدین پاینده، یکی از تهیه‌کنندگان این گزارش و مدیر گروه آزمایشگاه داده و حکمرانی، با بیان این که گزارش چشم‌انداز اقتصاد ایران به پیشنهاد معاونت نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات انجام شد تاکید کرد که تعامل مالی‌ای در فرآیند انجام این پروژه وجود نداشت.
در فصل اول این گزارش، بیان شده که بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از سریع‌ترین پیشرفت‌ها را در میان صنایع مختلف در ایران دارد. بر اساس آن چه در متن این گزارش آمده است، در حال حاضر، شاغلان در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات سهم ۱۰.۳ درصدی از بازار کار دارند.
به گفته پاینده، این گزارش توسط آزمایشگاه داده و حکمرانی با همکاری یک گروه از اندیشکده CAICT چین (آکادمی فناوری اطلاعات و ارتباطات چین) تهیه شده است. با وجود این که این نهاد از لحاظ ساختاری ذیل وزارت ارتباطات چین قرار دارد، اما نقش مشاوره‌ای در حوزه فاوا را در حدود ۳۰ کشور برعهده دارد. در واقع این نهاد، مهم‌ترین مرکز تحقیق و توسعه چینی‌ها در حوزه فناوری اطلاعات است.
این پروژه اوایل سال ۱۴۰۱ کلید خورد و نسخه اولیه آن پاییز سال گذشته حاضر شد. بعد از این که نسخه پیش‌نویس این گزارش به تایید چینی‌ها رسید، جهت بازبینی و بررسی برای معاون وقت نوآوری وزارت ارتباطات ارسال شد.
مدیر گروه آزمایشگاه داده و حکمرانی با بیان این که این گزارش، اولین گزارشی بوده که در حوزه فاوا توسط یک تیم بین‌المللی تهیه شده است گفت: استفاده ما از لوگو وزارت ارتباطات در این گزارش، صرفا به دلیل حمایت‌های معنوی و کمک سازمان‌های زیرمجموعه وزارت ارتباطات در تهیه داده‌ها بود.
در این گزارش گفته شده که سهم بخش فناوری اطلاعات از تولید ناخالص داخلی در حال رسیدن به بلوغ است، اما سهم اقتصاد دیجیتال از GDP همچنان پایین‌تر از میانگین است. در چین، سهم بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات از تولید ناخالص داخلی این کشور ۷.۳ درصد بوده اما سهم اقتصاد دیجیتال از GDP این کشور به بالای ۳۸ درصد رسیده است.
در گزارش چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال ایران در سال ۲۰۲۳، جدید‌ترین آمار در این مورد، مربوط به سال ۲۰۱۹ است. برآورد شده است که در این سال، سهم بخش ICT از تولید ناخالص داخلی ۴.۲ درصد و سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی ۶.۵ درصد بوده است.
پاینده درباره علت به‌روز نبودن این داده‌ها گفت: تدوین چارچوب‌های مورد اجماع برای دستیابی به سهم اقتصاد دیجیتال از اقتصاد کشور برای ما بسیار مهم بود. ما تلاش کردیم مناقشات در این مورد را به سطح نخبگانی برسانیم. در خصوص تدوین این چارچوب، جمع‌آوری داده و تحلیل‌ها مناقشات و نقطه نظرهای متفاوتی وجود دارد. از نظرات ارائه شده در این مورد استقبال می‌کنیم. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌‌های این گزارش بحث جمع‌آوری داده و رسیدن به منابع مطمئن، به‌روز و قابل اعتماد داده بود. ما داده‌های حساس و مهم را به دو دلیل الهام گرفته از چارچوب CAICT است که با چارچوب‌های مرسوم بانک جهانی، UN و G20 تفاوت‌هایی دارد. دلیل دوم این بود که چالش‌برانگیز بودن واکنش‌ها را به حداقل برسانیم.
مدیر گروه آزمایشگاه داده و حکمرانی افزود: اگر بخواهیم بازنگری‌ای در محتوای گزارش انجام دهیم، طبیعتا اولین اولویت این است که داده‌ها به‌روز شوند. تجربیاتی که در گزارش آمده است، ارزنده‌اند. ما خود را فقط محدود به شرق آسیا نکردیم و تجربیات موفق را تا حد امکان در گزارش پوشش داده‌ایم. علاوه بر این، دغدغه‌های روز سیاستگذاران و بخش خصوصی در حوزه فاوا در نظر گرفته شد. مثلاً بخشی به موضوع تماس‌‌های تصویری بر بستر سیمکارت که اخیراً از سوی وزارت ارتباطات مطرح شده بود اختصاص دارد. علاوه بر این، مسئله مهاجرت نخبگان، ضعف سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر و دیگر مسائل روز اکوسیستم نیز سعی شده با به‌روز‌ترین داده‌ها بررسی شود.
در بخش اول این گزارش به جایگاه اقتصاد دیجیتال در برنامه ششم و هفتم توسعه اشاره و گفته شده که حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات فقط یکی از اولویت‌های ایران برای توسعه و پرچمداری در حوزه علم و صنعت نیست بلکه یک ابزاری برای تحقق بقیه اهدافی است که در برنامه توسعه به آن‌ها اشاره شده است. با این حال ممکن است این گزارش برای سال‌های بعد منتشر نشود.
پاینده، درباره تامین منابع مالی پروژه و احتمال انتشار گزارشی برای سال‌های آینده گفت: بیش از ۹۰ درصد منابع مالی این کار با هزینه شخصی خود آزمایشگاه داده و حکمرانی تامین شده است. اگر از این پروژه حمایت شود و ما بتوانیم وارد برنامه‌های اسپانسرشیپ با بخش خصوصی شویم به نوعی که به متن و استقلال گزارش لطمه نزند، می‌توان امیدوار بود نسخه‌های به‌روز این گزارش برای سال‌های آتی تهیه شود. در حال حاضر جزو برنامه‌های اولویت‌دار ما نیست هر چند که بدنه کارشناسی تهیه این گزارش در کشور حضور دارند.
به گفته مدیر گروه آزمایشگاه داده و حکمرانی پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه شریف، از سوی آزمایشگاه بیش از نیم میلیارد برای تهیه این گزارش صرف شده است.
پاینده درباره بازخوردهای مسئولان بخش خصوصی و دولتی درباره این گزارش گفت: بازخوردهای مثبتی از انتشار این گزارش در بخش خصوصی و دولتی دریافت کردیم. بیش از دو یا سه راند نظرهای اصلاحی از سیاستگذاران دریافت شد. این گزارش جزو معدود گزارش‌‌هایی است که دارای بخشی با عنوان توصیه‌های سیاست‌گذاری است. با این حال، ما بازخورد سازنده و پیگیرانه‌ای از سمت نهادهایی که توصیه‌های سیاست‌گذاری برای آن‌ها تدوین شده است، دریافت نکردیم. شاید در فضای کاری این عزیزان مشغولیت‌های جدی‌ای وجود دارد اما ما انتظار بیشتری داشتیم.
قرار است در ماه‌های آینده فایل این گزارش به صورت عمومی منتشر شود و گفته شده هیچ محدودیتی برای استفاده از محتوای گزارش وجود ندارد. فصل دوم این گزارش به ارائه آمار و ارقام درباره سطح دسترسی مردم به اینترنت، حجم تجارت الکترونیکی و وضعیت زیرساخت‌های اینترنت اختصاص دارد.
نویسندگان این گزارش می‌گویند در نیمه دوم سال ۲۰۲۲، نرخ نفوذ اینترنت موبایل به بیش از ۱۱۶ درصد رسیده و رتبه ایران در زمینه سرعت اینترنت موبایل ۶۹ از میان ۱۳۷ کشور بررسی شده، قرار دارد.
منبع: پیوست
